Verbum

анлайнавы слоўнік

jarzący

jarząc|y

яркі, іскрысты;

światło ~e — яркае святло

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

крышталяфасфо́ры

(ад крышталь + гр. phos = святло + -фор)

неарганічныя крышталічныя люмінафоры; выкарыстоўваюцца ÿ люмінесцэнтных лямпах.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Звязда́ ’зорка’ (назва рэспубліканскай газеты) з рус. звезда < прасл. gvězda, роднаснага літ. žvaigzdẽ ’зорка’, ст.-прус. svãigstan ’ззянне, святло, бляск’. Іншыя этымалогіі і літ-py гл. Фасмер, 2, 85–86; Шанскі, 2, З, 76. Параўн. святло, кветка. Рус. слова звезда выкарыстоўвалася як назва рэвалюцыйнай газеты. Гэта назва прынята была для мінскай газеты, якая (1917–1924 гг.) выдавалася на рус. мове, а з 1924 г. на бел. мове, прычым назва была захавана.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Люцы́пар, люцы́пер ’д’ябал’ (Гарэц., Др.-Падб., Нас., Бяльк.), ст.-бел. люциферъ, люциперъ, люцыперъ ’тс’ (XVII ст.), запазычаны са ст.-польск. lucyper, lucyfer (лац. lūcifer ’той, хто прыносіць святло’: lūx, lūcis ’святло’, ferre ’несці’), ’д’ябал’, ст.-польск. і ’Венера’. У некаторых айцоў царквы — гэта імя ўзбунтаванага анёла, скінутага ў пекла. Аналагічна і франц. lucifer ’сатана’, ’Венера’ (Слаўскі, 4, 362–363; Кюнэ, 73; Зайцава, Лінгв. дасл., 69; Булыка, Лекс. запазыч., 176).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ По́свет, посвет, посвэт, пасееш ’камінок пры печы’ (ельск., Хрэст. дыял.; мазыр., Шн. 3), ’лучнік, жалезная рашотка, дзе гарэла лучына, асвятляючы хату’ (Эрэм., Пікай., ТС; лун., Шатал,), посвіт ’лоўля рыбы на святло’ (нараўл., Мат. Гом.), укр. посвіт ’святло, агонь’, рус. пск., цвяр. посветец ’лучнік’, польск. дыял. poświat, poświt ’асвятленне пры лоўлі рыбы’. Утварэнне з прыстаўкай *po‑ ад *svetiti са значэннем выніку дзеяння; у польскай — з палескіх ці украінскіх гаворак. Гл. свет, свяціць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

карбі́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.

Разм. Карбідная лямпа. Зямлянку асвятляла яркае сіняватае святло карбідкі. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пракі́нуцца, ‑нецца; зак.

1. Зак. да пракідацца.

2. Абл. Прачнуцца. Калі.. [Севярын] пракінуўся — палыхала зара. Святло ахапіла палову неба. Караткевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

праніка́льны, ‑ая, ‑ае.

Які прапускае праз сябе што‑н. (ваду, святло і пад.). Пранікальныя пароды. Пранікальны для электрычнага току.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

*Відныня, выдныня́ ’святло, наяўнасць дастатковага асвятлення’ (Клім.). Утворана ад прыметніка vidьnъ і абстрактнага суф. ‑ыня < ‑ynʼi; параўн. такое ж утварэнне драг. тыплыне́ ’цёпла, цёплае надвор’е’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

спалуча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. гл. спалучыцца.

2. Дастасоўвацца адно да другога, гарманіраваць.

У карціне ўдала спалучаюцца святло і цені.

3. Уступаць у сувязь, уваходзіць у спалучэнне.

Прыметнікі спалучаюцца з назоўнікамі.

4. Служыць працягам адно другога; злучацца.

Два пакоі спалучаюцца са спальняй.

|| наз. спалучэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)