Гзі́тісе ’гізаваць; дурэць, насіцца’ (Сл. паўн.-зах.). Запазычанне з польск.gzić się ’тс’ (падрабязна аб польск. слове Слаўскі, 1, 387; параўн. таксама Трубачоў, Эт. сл., 7, 215).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пастанаві́ць ’пабудаваць’ (жытк., Мат. Гом.). У выніку кантамінацыі лексем стан (< stanъ) ’будынак, дом’, паставіць ’будаваць’ (гл.). Больш падрабязна пра стан гл. Лучыц-Федарэц, Лекс. Палесся, 166–169.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
łopata
łopat|a
ж.
1. рыдлёўка;
2.тэх.. лопасць;
kłaść ~ą do głowy (w głowę) — падаваць на талерачцы (на сподку); перажоўваць (падрабязна тлумачыць)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Правяраць веды па якім‑н. вучэбным прадмеце. [Ірына] спрабуе пажартаваць: — Вы мяне быццам экзаменуеце. А я ўсе экзамены здала, Платон Назаравіч.Шамякін.Прафесар, які гатоў быў ісці, безнадзейна махае рукой і зноў садзіцца ў сваё крэсла. Такіх музыкантаў яму яшчэ не даводзілася экзаменаваць.Вітка.//Разм.Падрабязна распытваць, дапытвацца пра што‑н. Кожную нядзелю Гена экзаменуе мяне. Пры цётцы Куліне ён наўмысля мяне хваліць, кажа, што ў школе я быў бы ўдарнікам вучобы.Жычка.Слухаю, — а той [Вейс] Зінчанку строга так экзаменуе.Шынклер.// Правяраць на трываласць, надзейнасць. Тэхніку экзаменуе ўраджай.«Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Гарлі́вы ’гарлівы, старанны, руплівы’ (БРС, Нас.), гарлі́васць (Нас.), гарлі́ва (БРС, Нас., Сцяшк.). Запазычанне з польск.gorliwy, gorliwość ’тс’ (Слаўскі, 1, 320; там і падрабязна аб паходжанні польск. слова).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гера́нь ’герань’ (БРС). Запазычанне з рус.гера́нь ’тс’, якое ўзята з ням.Geranium, Geranie (< лац.) або прама з лац.geranium. Фасмер, 1, 402; падрабязнаШанскі, 1, Г, 58.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wéitläufig
1.
a
1) шыро́кі, прасто́рны
2) шматсло́ўны, падрабя́зны
3) далёкі (пра сваякоў)
2.
advпадрабя́зна, шматсло́ўна
wir sind mit ihm ~ verwándt — мы з ім далёкія сваякі́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Бал ’ацэнка і да т. п.’ Рус.балл, укр.бал. Запазычанне з ням.Ball (< франц.) або франц.balle ’шар’. Фасмер, 1, 116–117. Падрабязна гл. Шанскі, 1, Б, 25.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Біфштэ́кс. Рус.бифште́кс, укр.біфште́кс. Зыходным з’яўляецца англ.beefsteaks (мн.) ад beefsteak ’ялавічына’. Падрабязна гл. Шанскі, 1, Б, 126–127. Бел. і ўкр. словы, відавочна, запазычаны праз рус. мову.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гегемо́нія ’гегемонія’ (БРС). Рус.гегемо́ния, укр.гегемо́нія. Сучаснае рус.гегемо́ния (адсюль, відаць, бел. і ўкр.) з ням.Hegemonie (< лац. < грэч.). Падрабязна аб гісторыі рус. слова Шанскі, 1, Г, 44.