1. Зняць з сябе тое, чым быў падперазаны (пояс, папругу, рэмень і пад.). Не пазіраючы ні на кога і тупнуўшы разы са два, Пракоп моўчкі расперазаўся і зняў сярмягу.Колас.
2.Разм. Расшпіліцца (пра пояс).
3.перан. Перастаць стрымліваць сябе; стаць недысцыплінаваным, нахабным. Прытым, Зусім расперазаўся [Кузьма], — Ідзе па вуліцы, шуміць, Бушуе, брэша і хаміць.Корбан.Цяпер, адганяючы непажаданы ўспамін, .. [Гукан] падумаў інакш, больш злосна: «Зазнаўся, няшчасны пісака... Расперазаўся».Шамякін.
•••
Хоць расперажыся — уволю, колькі хочаш.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спачува́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які выражае спачуванне да чыйго‑н. гора, няшчасця і пад. [Паходня] прыслаў спачувальную тэлеграму ў рэдакцыю.Хадкевіч.Прыдумалі мы спачувальныя словы: «Жыццё зламала...», «Згарэў няшчасны...»Жычка.
2. Які са спагадай, зычліва адносіцца да каго‑н.; спагадлівы. А Глушак усё сядзеў, гаманіў, падступаўся к сэрцу, здаецца, і праўда спачувальнай Дамеціхі.Мележ.// Які выяўляе спачуванне, спагаду. Але ўсё гэта ідзе ў.. [Марфы] з глыбіні яе добрага спачувальнага сэрца.Васілевіч.— Ідзі, сынок, дадому... — спачувальным тонам сказаў дворнік.Якімовіч.
3. Які выражае адабрэнне. Спачувальны водзыў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бездапамо́жны, ‑ая, ‑ае.
Які не можа сам, сваімі сіламі справіцца з чым‑н.; які мае патрэбу ў дапамозе; слабы. Маленькі чалавечак, загорнуты ў прасцірадла, захутаны ў кажух, ляжаў там, ляжаў нерухомы, бездапаможны.Лынькоў.Выгляд .. [Стэфы] быў такі бездапаможны і няшчасны, што адразу было відаць: яна страціла ў сваім жыцці самае дарагое і адзінае і не мае надзеі знайсці яго другі раз.Чарнышэвіч.//перан. Вельмі дрэнны, бяздарны, слабы. Назаўтра прыношу рукапіс і выбіраю лепш апрацаваныя раздзелы.. Усё, што выглядала прыстойна, нават здавалася добрым, перад .. [Коласам] ліняе, робіцца бездапаможным.Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскусі́ць, ‑кушу, ‑кусіш, ‑кусіць; зак.
1.што. Кусаючы, раздзяліць на часткі. Раскусіць арэх. Раскусіць цукерку. □ Федзя і маці ўзялі па ягадцы ў рот, раскусілі і засмяяліся.Хомчанка.Забалелі ў вавёрачкі зубкі. — Не можа раскусіць арэхавай шкарлупкі.Вітка.
2.перан.; каго. Разм. Распазнаць, добра ўведаць. — А што да гэтага Капейкі, — сказаў я, спыніўшыся прыкурыць у Гаўруся, — дык я яго з першага вечара раскусіў.Брыль.Косця раскусіў іх [фашыстаў] каварную задуму і адмовіўся прымаць лякарства.Пятніцкі.Ужо і раней раскусіў я ў .. [Рабэйку] шляхцюка, але раней ён быў такі няшчасны...Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слёзны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да выдзялення слёз. Слёзныя залозы. Слёзны канал.
2. Які мае адносіны да слёз. На хударлявых скронях чарнелі сляды слёзных рагаў.Гартны.Што з табою, галубка? Чаму твае вочы заслаў слёзны туман?Кірэенка.