перамудры́ць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; зак., каго і без дап.
Разм. Тое, што і перамудраваць. [Палуян:] — Эх, паночку, дзе наша не прападала. Яно ж вядома, што вас і дзесяць цыганоў не перамудрыць. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзе, прысл.
1. пыт. У якім месцы.
Дзе вы працуеце?
2. месца. У якім месцы.
Няма дзе адпачыць.
3. неазнач. Тое, што і дзенебудзь.
Пашукай лепш, можа дзе згубіў.
Ці няма дзе вольнага месца?
4. адноснае. Ужыв. як злучальнае слова, падпарадкоўвае даданыя сказы месца, азначальныя, дапаўняльныя, дзейнікавыя, уступальныя сказы.
Горад, дзе я жыў.
5. у знач. часц. Ужыв. для выражэння поўнай немагчымасці чаго-н., сумнення ў чым-н.
Адпачыў? — Дзе адпачыў!
Столькі работы.
◊
Дзе наша не прападала (разм.) — выказванне рашучасці ісці на рызыку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сме́на в разн. знач. зме́на, -ны ж.;
сме́на карау́ла зме́на ва́рты;
рабо́тать в у́треннюю сме́ну працава́ць у ра́нішнюю зме́ну;
пришла́ пе́рвая сме́на прыйшла́ пе́ршая зме́на;
молодёжь — на́ша сме́на мо́ладзь — на́ша зме́на;
сме́на белья́ зме́на бялі́зны;
брат пришёл на сме́ну мне брат прыйшо́ў на зме́ну мне;
◊
на сме́ну на зме́ну;
сме́на поколе́ний зме́на пакале́нняў;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
стані́ца, ‑ы, ж.
Вялікае казацкае сяло на Доне, Кубані і ў некаторых іншых абласцях. Станіца Вёшанская. □ Ішлі цяжкія абарончыя баі. А наша батарэя амаль два месяцы стрымлівала ворага пад станіцай Сіроцінскай. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ту́быць ‘назва зёлкі’: вуньдзіка — тубыць, а гэта прастрэл (ад апуду) (мёрск., Наша слова, 2008, 7 траўня). Несумненна, суадносіцца з іншымі назвамі лекавых ці чароўных раслін нітубіч, нятубіц і, мажліва, нятупнік (гл.), табуізаваныя назвы якіх шыфруюць іх месцазнаходжанне і прызначэнне; *‑ту(т) быць — літаральна ‘якая тут павінна знаходзіцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
брукава́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Разм. Брукаваная дарога, шаша. Калі наша машына звярнула з брэсцкага асфальту і пайшла ўздзенскай брукаванкай, мне чамусьці захацелася, каб машына ішла як найпавальней. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіро́цкі, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і сірочы. Гулка сіроцкая песня Па свеце нясецца з трывогай. Купала. На наша сіроцкае шчасце, раніца ле вельмі халодная. С. Александровіч.
•••
Сіроцкая зіма — пра цёплы, маласнежны зімовы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грандыёзны, ‑ая, ‑ае.
Вялікі, магутны, велічны. Уся наша краіна — грандыёзная камуністычная будоўля. Машэраў. Новыя, сацыялістычныя адносіны ў краіне абумовілі новыя адносіны да працы мільёнаў рабочых і сялян, і вынікі гэтай працы былі грандыёзныя. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лаго́дзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; незак.
Разм.
1. каго-што. Лашчыць; прывабліваць. Была ранняя вясна, і сонца шчодра лагодзіла і ўгравала зямлю. Гроднеў. Той дом лагодзіць наша вока. Броўка.
2. каму. Дагаджаць, паддобрывацца. Лагодзіць старэйшаму.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лікава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; заг. лікуй; незак.
Кніжн. Праяўляць вышэйшую ступень радасці з выпадку якой‑н. выдатнай падзеі. Наўкол — агністыя сцягі; Лікуе шчасны край. Журба. Зямля наша сёння лікуе, у кожнага — радасны дзень. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)