акты́ўнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць актыўнага; дзейны ўдзел у чым‑н., энергічная дзейнасць; проціл. пасіўнасць. Палітычная, рэвалюцыйная, працоўная актыўнасць. Праяўленне актыўнасці. □ Узрастанне актыўнасці народных мас у будаўніцтве новага жыцця — закон эпохі сацыялізма. Праграма КПСС.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

грунтава́цца, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; незак.

1. Асноўвацца, базіравацца. Беларускі правапіс грунтуецца на двух прынцыпах пісьма: фанетычным і марфалагічным. Юргелевіч. Існаванне і развіццё грамадства грунтуецца на працы народных мас. Лушчыцкі.

2. Зал. да грунтаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каму́на, -ы, мн. -ы, -му́н, ж.

1. Калектыў людзей, якія аб’ядналіся для супольнага жыцця пры абагуленні маёмасці і працы.

Жыць камунай.

Працоўная к.

2. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў некаторых краінах.

○

Парыжская камуна — рэвалюцыйны ўрад паўстанцкіх працоўных мас у Парыжы ў 1871 г.; першая спроба ўстанаўлення дыктатуры пралетарыяту.

|| прым. камуна́льны, -ая, -ае (да 2 знач.).

Камунальныя выбары.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

свядо́масць, -і, ж.

1. гл. свядомы.

2. Чалавечая здольнасць да ўзнаўлення рэчаіснасці ў мысленні; псіхічная дзейнасць як адлюстраванне рэчаіснасці.

Быццё вызначае с.

3. Стан чалавека пры здаровым розуме і памяці, здольнасць кантраляваць свае ўчынкі і пачуцці.

Страціць с.

4. Думка, пачуццё, поўнае разуменне чаго-н., уменне ацэньваць з’явы жыцця, разбірацца ў рэчаіснасці.

С. мас.

С. учынкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Серб ‘серб, прадстаўнік народа Сербіі’, сербія́нін ‘тс’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), сербія́нка ‘від хуткага танца’ (ТСБМ, Мат. Гом.), сербія́ночка ‘тс’ (ТС). Яснай этымалогіі не мас. Прасл. *sьrbi ‘сербы’ звязваюць з *sьrbati (гл. сёрбаць), што не пераконвае; грэч. Σερβοι паводле Трубачова (Этногенез₂, 313), сведчыць пра індаеўрапейскае паходжанне назвы. Гл. Фасмер, 3, 604; Глухак, 573.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Mássenarbeit

f -

1) рабо́та сяро́д мас, ма́савая рабо́та

2) тэх. ма́савая вытво́рчасць, ма́савы вы́раб

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

ГУ́МІ

(лац. gummi ад грэч. kommi камедзь),

комплексныя поліцукрыды, якія выдзяляюцца некаторымі раслінамі ў месцах пашкоджанняў у выглядзе зацвярдзення празрыстых мас. Гл. таксама Камедзі.

т. 5, с. 532

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

multitude [ˈmʌltɪtju:d] n. (of)

1. вялі́кае мно́ства;

a multitude of problems/birds вялі́кае мно́ства прабле́м/пту́шак

2. fml нато́ўп

3. the multitude ма́сы;

The truth was hidden from the multitude. Праўда была ўтоена ад мас.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

дэзарганіза́цыя, ‑і, ж.

Разлад арганізаванасці, парушэнне парадку, нармальнай дзейнасці каго‑, чаго‑н. Дэзарганізацыя вытворчасці. Уносіць дэзарганізацыю ў работу. □ Атрутная хлусня арганізатараў контррэвалюцыі, разлічаная на дэзарганізацыю салдацкіх мас, .. выклікала рэзкі адпор з боку бальшавіцкіх газет і партыйных арганізацый. «Полымя».

[Фр. désorganisation.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

барысфе́ра

(ад бары + сфера)

ядро Зямлі, гіпатэтычна акрэсленая цэнтральная частка Зямлі, пабудаваная з мас вялікай шчыльнасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)