(ням. Reißmaß, ад reißen = крэсліць + Maas = мера, памер)
інструмент для правядзення ліній, паралельных краю якога-н. вырабу ці дэталі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
крэ́сліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; незак., што.
1. Выкрэсліваць, перакрэсліваць. Потым, як здалося Юрку, [Максім Сцяпанавіч] сярдзіта стаў крэсліць чырвоным алоўкам старонкі і рабіць заўвагі на палях.Карпаў.
2. Праводзіць па чым‑н., пакідаючы сляды ў выглядзе ліній. Апусціўшы галаву, Луіза маўчала. Біддзі нейкі час крэсліла нешта па пяску канцом парасона, потым узняла галаву.Шашкоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
грата́ж
(фр. grattage, ад gratter = скрэбці)
спосаб падрыхтоўкі малюнка пракрэсліваннем ліній пры дапамозе вострага інструмента на залітай тушшу паперы або кардоне.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
АГІНА́ЛЬНАЯсям’і ліній,
лінія, якая ў кожным сваім пункце датыкаецца да адной лініі сям’і. Напр., усякая крывая з’яўляецца агінальнай для сям’і сваіх датычных; агінальная сям’і акружнасцяў аднолькавага радыуса R з цэнтрамі на адной прамой — пара прамых, кожная з якіх ляжыць на адлегласці R ад лініі цэнтраў (гл.рыс.). Ураўненне агінальнай сям’і ліній на плоскасці, якія вызначаюцца ўраўненнем 𝑓(x, y, C) = 0, можна знайсці з сістэмы 𝑓(x, y, C) = 0, 𝑓c (x, y, C) = 0 выключэннем параметра C пры ўмове, што 𝑓(x, y, C) мае неперарыўныя першыя частковыя вытворныя па ўсіх пераменных.
Агінальныя сям’і акружнасцяў з цэнтрамі на адной прамой.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВАКО́ДЭР
(англ. vocoder),
сістэма тэлефоннай сувязі, у якой моўная інфармацыя перадаецца кадзіраванымі сігналамі. На перадавальным баку з дапамогай аналізатараў гуку моўныя сігналы пераўтвараюцца ў кадзіраваныя, на прыёмным — сінтэзатар узнаўляе з іх моўныя сігналы. Павялічвае прапускную здольнасць ліній сувязі ў 10—13 разоў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
электрыфіка́цыя
[ад электры(чнасць) + -фікацыя]
1) шырокае прымяненне электрычнай энергіі ў вытворчасці і ў побыце;
2) перавод чаго-н. на электрычную энергію (напр. э. чыгуначных ліній).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ВЯРЧА́ЛЬНЫЯ СПЕ́КТРЫ,
спектры электрамагнітнага выпрамянення малекул, абумоўленага вярчэннем малекулы як цэлага. Складаюцца з асобных амаль роўнаразмешчаных ліній, на якія распадаюцца, напр., палосы вагальных спектраў. Назіраюцца таксама ў мікрахвалевай вобласці, далёкай інфрачырвонай вобласці і ў спектрах камбінацыйнага рассеяння святла. Гл. таксама Інфрачырвоная спектраскапія, Малекулярныя спектры.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АРША́НСКІ ІНСТРУМЕНТА́ЛЬНЫ ЗАВО́Д.
Уведзены ў дзеянне ў 1973—75 у Оршы як з-д па вытв-сці нармалізаванага інструменту для аўтам.ліній. З 1974 інструментальны з-д. Асн. прадукцыя (1995): металарэзны інструмент (разцы, зенкеры, раскруткі, метчыкі, свярдзёлкі, пілы), тавары шырокага ўжытку. Пры з-дзе ПТВ металістаў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГА́ТЧЫНА
(у 1923—29 Троцк, у 1929—44 Краснагвардзейск),
горад у Расіі, цэнтр раёна ў Ленінградскай вобл. Вядомы з 1499. 81,8 тыс.ж. (1997). Вузел чыг.ліній. Машынабудаванне і металаапрацоўка, электрамех., дрэваапр. (вытв-сць мэблі), лёгкая, харч.прам-сць. Краязнаўчы музей. Палацава-паркавы ансамбль 18 ст.
