Пажадлівы, поўны юру. Паны ўсе на адзін твар: гультаяватыя, фанабэрыстыя, .. разбэшчаныя, юрлівыя.Навуменка.// Які выражае юр. Сулкоўскі зірнуў на .. [Алёну] ласа, як кот на смятану, і твар яго расплыўся ў юрлівай усмешцы.Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Брысь1 выклічнік для адгону ката’, брысюга тоўсты кот’ (Гарэц.). Рус.брысь ’тс’. Гукапераймальнае ўтварэнне (гл. Праабражэнскі, 1, 48; Фасмер, 1, 223). З іншага боку, думаюць пра паходжанне ад дзеяслова рус.брыснуть ’адагнаць кошку’ (Шанскі, 1, Б, 205; < бросать, брыкать, брызгать). Брысюга ’тоўсты кот’, можа, адносіцца і да брысь2 (гл.).
Брысь2 ’здаравяка-лайдак’ (Яўс.), здаровы, але гультаявалі чалавек’ (Юрч.), ’здаравяка; моцны, мажны мужчына’ (Гарэц.), ’здаровы, чырванатвары чалавек’ (Сцяц.), чырвоны, як брысь’ (Др.-Падб.). Запазычанне з польск.bryś (памяншальнай формы да brytan ’сабака англійскай пароды’, гл. Брукнер, 43). Да семантыкі параўн. брыта́н.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Angora
[æŋˈgɔrə]
n.
1) анго́рскі кот, трус
2) анго́рская каза́
3) ткані́на з анго́рскае во́ўны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Меќалка ’коцік на дрэвах’ (Янк. 2). Відаць, да мека ’мядзведзь’. Аналагічны семантычны пераход ’назва звера’ > ’коцік на дрэвах’ назіраецца ў бел.коцік, польск.kotka, славен.mačica, ням.Kätzchen, якія звязаны з ’кот’, чэш.jehněda — з ’ягнё’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
napłakać
napłaka|ć
зак. наплакаць;
tyle co kot ~ł — як кот наплакаў
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
jeżyć
jeży|ć
незак. тапырыць, натапырваць;
kot ~ł sierść — кот натапырваў поўсць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
сфінкс, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Каменная скульптура ляжачага льва з чалавечай галавой.
2. У старажытнагрэчаскай міфалогіі: крылатая істота з тулавам ільва, з галавой і грудзямі жанчыны, якая забівала падарожнікаў, што не маглі разгадаць зададзеную загадку.
3.перан. Пра незразумелую, загадкавую істоту, дзіўнага чалавека (кніжн.).
Гэты чалавек для мяне — с.
4. Назва роду, парода некаторых жывёл, насякомых і інш.
Кот пароды с.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыму́рак, ‑рка, м.
Выступ печы, на якім можна сядзець або ставіць што‑н. На прымурку старая выводзіла зрэбную нітку.Мурашка.[Жэнька] пагладзіла кацянятак, якія ляжалі ў рэшаце на прымурку.Крапіва.Ажыўляецца кот на прымурку, ён саскоквае, сагрэты надзеяй паласавацца.Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АКА́Н,
група народаў (ашанты, фанты, акім, аквапім, аньі, бауле, гонджа, крачы, абронг і інш.) у Гане (больш за 7,7 млн.чал.), Кот-д’Івуар (2,3 млн.чал.) і Тога (50 тыс.чал., 1987). Мовы групы акан.