Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
КУЛЬТЫВА́ЦЫЯ
(ад позналац. cultivo апрацоўваю),
рыхленне (без пераварочвання) апрацаванай глебы з падразаннем пустазелля. У выніку К. паляпшаецца паветраны і водны рэжым глебы, узмацняецца дзейнасць глебавых мікраарганізмаў, забяспечваюцца лепшыя ўмовы для прарастання насення культ. раслін, іх росту і развіцця. Праводзіцца прычапнымі і навяснымі культыватарамі з рабочымі органамі розных тыпаў. Бывае суцэльнай і міжрадковай.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГІДРАБАРАЦЫ́Т
(ад гідра... + позналац. borax буракс),
мінерал, водны барат кальцыю і магнію CaMg[B3O4(OH)2]2·3H2O. Крышталізуецца ў манакліннай сінганіі. Крышталі падоўжаныя, агрэгаты пласцінкава-валакністыя, шчыльныя і тонказярністыя масы. Бясколерны, белы. Бляск шкляны да шаўкавістага. Цв. 2—3. Шчыльн. 2,167 г/см³. Пашыраны мінерал галагенна- і вулканагенна-асадкавых радовішчаў борных руд. Радовішчы ў Казахстане, Германіі і інш.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
раство́р, ‑у, м.
Аднародная вадкасць, атрыманая растварэннем якога‑н. рэчыва ў вадзе або ў іншай вадкасці. Содавы раствор. □ [Тася Кабрынец] да свірка прыйшла, дзе пратручваюць сяброўкі ільнасемя. Пырскаюць на яго спецыяльным растворам, перамешваюць.Бялевіч.// Аднародная сумесь вяжучага матэрыялу, пяску і вады, якая ўжываецца ў буцаўніцтве. На рыштаваннях новых дамоў у руках муляроў мільгалі кельні са свежым растворам.Якімовіч.//Спец. Раўнамерная сумесь двух або некалькіх рэчываў. Газападобны раствор. Вадкі раствор. Цвёрды раствор.
•••
Фізіялагічны раствор — водны раствор солей, блізкі па сваіх уласцівасцях да плазмы крыві.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарні́ла, ‑а, н.
Водны раствор якога‑н. каляровага рэчыва, што ўжываецца для пісання. Андрэйка ўсунуў ручку ў чарніла, забыўся яе атрэсці і перш-наперш абліў паперу чарнілам.Бядуля./Разм. Пра віно. [Ткачук:] — А белай няма? Цярпець не магу гэтага чарніла.Быкаў.Грошай пачалі зарабляць да халеры, а які толк: грошы тыя, як дым з коміна, напуста вылятаюць! Адно ў людзей у галаве — абы чарніла набоўтацца!Лецка.
•••
Сімпатычнае чарніла — бясколерная або слаба афарбаваная вадкасць, якая выкарыстоўваецца ў тайнай перапісцы.
Хімічнае чарніла — чарніла фіялетавага колеру.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сла́лам
(нарв. slalom = лагодны схіл)
скарасны спуск з гор на лыжах па вельмі звілістай дарожцы як від горналыжнага спорту;
водны с. — спаборніцтвы на байдарках і каноэ з праходжаннем праз шэраг спецыяльных варот.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
спортм. Sport m -(e)s;
лы́жны спорт Skísport [´ʃi:-] [Schísport] m;
во́дны спорт Wássersport m;
ко́нны спорт Réiten n -s;
вялі́кі спорт Léistungssport m;
займа́цца спортам Sport tréiben*;
наві́ны спорту vom Spórtgeschehen, Spórtnachrichten pl
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
фарва́тэр
(гал. vaarwater, ад varen = плаваць + water = вада)
1) водны шлях для бяспечнага праходу суднаў, звычайна вызначаны сігнальнымі знакамі (бакенамі, вехамі, буямі);
2) перан. сфера якога-н. уплыву, асноўная лінія, кірунак дзейнасці, творчасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
лі́нія, -і, мн. -і, -ній, ж.
1. Рыса на плоскасці, паверхні або ў прасторы.
Прамая л.
Ломаная л.
2. Рыса, якая вызначае кірунак, мяжу, узровень чаго-н.
Берагавая л.
Л. гарызонту.
3. Размяшчэнне чаго-н. у адзін рад.
Л. ўмацавання.
4. Шлях (чыгуначны, водны і інш.) зносін, напрамак якіх-н. перадач.
Паветраная л.
Трамвайная л.
Тэлеграфная л.
5. Паслядоўны рад продкаў, нашчадкаў, аб’яднаных кроўнымі сувязямі.
Л. роду.
6.перан. Напрамак, спосаб дзеянняў, думак, поглядаў.
Л. паводзін.
7.перан. Галіна якой-н. дзейнасці.
Працаваць па грамадскай лініі.
8. Старая руская мера даўжыні, роўная 1/10 цалі.
◊
Весці (гнуць) сваю лінію (разм.) — дамагацца свайго.
Ісці па лініі найменшага супраціўлення — выбіраць найбольш лёгкі спосаб дзеянняў, ухіляючыся ад цяжкасцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
