лейтматы́ў, ‑тыву, м.
1. Асноўны матыў (тэма), які паўтараецца на працягу ўсяго музычнага твора.
2. перан. Асноўная думка, якая неаднаразова паўтараецца і падкрэсліваецца. Лейтматывам у паэзіі 20‑х гадоў была тэма Вялікай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі. Гіст. бел. сав. літ.
[Ням. Leitmotiv.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Капіта́л ’вялікая сума грошай’, ’багацце, скарб’, ’вартасць ад прыбавачнай вартасці ў выніку эксплуатацыі наёмных рабочых’ (ТСБМ, Яруш.). Відавочна, з польск. kapitał ’тс’, якое з лац. capitalis ’які мае адносіны да галавы, жыцця, асноўны, галоўны’. Не выключана магчымасць запазычання з рус. капита́л < ням. Kapital < італ. capitale ’асноўная сума’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
podstawowy
podstawow|y
1. асноўны;
2. пачатковы;
szkoła ~a — базавая школа
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
галаўны́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да галавы (у 1 знач.). Галаўны боль. // Прызначаны для галавы. Галаўны ўбор.
2. Які ідзе ўперадзе чаго‑н.; перадавы. Галаўны мінаносец. Галаўны атрад. // Асноўны, вядучы. Галаўное прадпрыемства. Галаўная партарганізацыя.
•••
Галаўны мозг гл. мозг.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стрыжнёвы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да стрыжня (у 1 знач.), з вялікім стрыжнем (пра драўніну). Стрыжнёвы корань канюшыны.
2. Які мае адносіны да стрыжня (у 2, 3 знач.). // Са стрыжнем. Стрыжнёвы трансфарматар.
3. перан. Асноўны, галоўны. Стрыжнёвая праблема канферэнцыі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
elementary
[,elɪˈmentəri]
adj.
1) першапачатко́вы, про́сты, уво́дны, асно́ўны, элемэнта́рны
2) Chem. нерасклада́льны
3) пачатко́вы
elementary school — пачатко́вая шко́ла
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
зако́н, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.
1. -у. Сувязь і ўзаемазалежнасць якіх-н. з’яў аб’ектыўнай рэчаіснасці.
З. развіцця прыроды.
З. нераўнамернага развіцця капіталізму.
2. -а. Пастанова дзяржаўнай улады, якая мае найвышэйшую юрыдычную сілу.
Канстытуцыя — асноўны з. суверэннай дзяржавы.
Кодэкс законаў аб працы.
Рабіць па законе.
3. -у. Агульнапрынятае правіла, тое, што прызнаецца абавязковым.
Загад камандзіра — з. для падначаленых.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
тэкст, -у, М -сце, мн. -ы, -аў, м.
1. Надрукаванае ці напісанае звязанае маўленне, якое можна ўзнавіць.
Т. апавядання.
2. Асноўны матэрыял якога-н. твора, дакумента і пад. ў адрозненне ад заўваг, каментарыяў ілюстрацый да яго.
Зноскі занялі больш месца, чым сам т.
3. Словы, на якія напісана музыка.
Т. песні.
4. Шрыфт буйнога памеру — каля 8 мм (спец.).
|| прым. тэ́кставы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
фон¹, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Асноўны колер, тон, на якім пішацца карціна ці малюецца што-н.
Чырвоны ф.
2. Задні план карціны, а таксама ўвогуле задні план чаго-н., тое, на чым што-н. бачыцца, вылучаецца.
Караблі на фоне вячэрняга неба.
3. перан. Агульныя ўмовы, абставіны, у якіх што-н. адбываецца.
На фоне цяперашніх міжнародных падзей.
|| прым. фо́навы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
элемента́рны, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да элементаў (у 5 знач.).
Э. састаў рэчыва.
2. Пачатковы, які датычыцца асноў чаго-н., асноўны, самы неабходны.
Элементарная фізіка.
Элементарныя веды.
3. перан. Нескладаны, прасцейшы, такі, які павінен быць вядомы кожнаму.
Элементарныя пытанні правапісу.
Элементарныя правілы паводзін.
4. перан. Спрошчаны, павярхоўны, абмежаваны.
Элементарная схема.
|| наз. элемента́рнасць, -і, ж. (да 3 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)