де́йствующий
1. прич. які́ (што) дзе́йнічае; які́ (што) уздзе́йнічае; які́ (што) працу́е; які́ (што) ро́біць; які́ (што) слу́жыць; см. де́йствовать;
2. прил., в разн. знач. дзе́ючы; дзе́йны;
де́йствующее законода́тельство дзе́ючае заканада́ўства;
де́йствующая а́рмия дзе́ючая а́рмія;
де́йствующие ли́ца дзе́ючыя (дзе́йныя) асо́бы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
сове́тский в разн. знач. саве́цкі;
сове́тская власть саве́цкая ўла́да;
сове́тское госуда́рство саве́цкая дзяржа́ва;
сове́тский наро́д саве́цкі наро́д;
сове́тский о́браз жи́зни саве́цкі лад жыцця́;
сове́тский челове́к саве́цкі чалаве́к;
Сою́з Сове́тских Социалисти́ческих Респу́блик ист. Саю́з Саве́цкіх Сацыялісты́чных Рэспу́блік;
Сове́тская А́рмия ист. Саве́цкая А́рмія.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
войска, армія, узброеныя сілы, ваенныя сілы / пераважна з добраахвотнікаў, дапаможнае, у ваенны час: апалчэнне, полчышчы; салдаты (уст.); раць (паэт.); арда (зняваж.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
ко́нны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да коней, прызначаны для іх. Конны двор. Конны кірмаш. // Звязаны з развядзеннем пародзістых коней. Конны завод.
2. Які прыводзіцца ў рух коньмі. Конны плуг. Конныя граблі.
3. Які мае адносіны да конніцы, складаецца з коннікаў. Конная армія. Конны ўзвод. Конны атрад.
4. Звязаны з яздой на конях. Конны спорт. Конная разведка. Конная эстафета. // Які едзе на кані. Як толькі людзі ступалі пад арку брамы, дык усе яны, і пешыя і конныя, нават важныя чыноўнікі і акалодачныя, знімалі шапкі і капелюшы. Колас.
5. у знач. наз. ко́нны, ‑ага, м. Коннік. Пешы коннаму не таварыш. Прыказка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хлуслі́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які гаворыць няпраўду, хлусню. У .. [Веры Андрэеўны] ўжо быў складаўся вобраз Тамары — хлуслівай круцёлкі, якая хоча ашукаць яе сына. Арабей. / у знач. наз. хлуслі́вы, ‑ага, м. Хлуслівага лягчэй злавіць, як кульгавага. Прымаўка. // Які выражае хлусню, няшчыры, прытворны. Маё малое сэрца абмывае Крывёй гарачай мужныя пачуцці Нянавісці пякучай і любві. Нянавісці, што думкі праясняе, Стаіць на варце чыстай маладосці І, убачыўшы пагляд вачэй хлуслівых, Трывожным звонам голас падае. Панчанка. Іна сарвала апошні пялёстак і ў злосці кінула кветку на зямлю.. — каму патрэбны яго [Артура] хлуслівыя словы. Ваданосаў.
2. Фальшывы, няправільны. Хлуслівае абвінавачанне. Хлуслівыя данясенні. □ [Шпіёны і дыверсанты] разносілі хлуслівыя чуткі, што Чырвоная Армія знішчана немцамі. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
beaten
[ˈbi:tən]
adj.
1) пабі́ты; перамо́жаны
a beaten dog — пабі́ты саба́ка
a beaten army — перамо́жаная а́рмія
2) ко́ваны, кава́ны; кляпа́ны, раскле́паны
3)
а) вы́таптаны (сьце́жка), прае́жджаны (даро́га)
б) звыча́йны, зьбі́ты, шаблённы
4) зьбі́ты на пе́ну
beaten egg whites — зьбі́тыя бялкі́
5) зьнясі́лены, вы́біты зь сі́лаў, змардава́ны
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
наёмнік м
1. (наёмны работнік) Tágelöhner m -s, -;
2. гл найміт
2.наёмн|ы
1. (узяты ў арэнду) gemíetet, Míet-;
2. (хто працуе па найме) Lohn-;
наёмнікая пра́ца эк Lóhnarbeit f -;
наёмнікая а́рмія Söldnerheer n -s, -e;
3. перан (прадажны) gedúngen; käuflich;
наёмнік забо́йца gedúngener Mörder, Áuftragskiller m -s, - (разм)
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
агро́мністы, ‑ая, ‑ае.
1. Вельмі вялікі памерамі, аб’ёмам. Як нейкі востраў на агромністым блюдзе чаратовых балот, маляўніча выступаў старадаўні горад, важнейшы цэнтр неабсяжнага Палесся. Колас. Ад агромністых хвой засталіся толькі пашчапаныя пні. Лынькоў. Ні раённы гарадок, ні нават Бабруйск ніяк не маглі раўняцца з гэтым агромністым, такім неспакойным горадам. Мележ. // Вельмі вялікі па колькасці; шматлікі. А хто там ідзе, а хто там ідзе У агромністай такой грамадзе? — Беларусы. Купала. Агромністая армія.. застыла насцярожана, чакаючы жаданага слова каманды. Мележ.
2. Вельмі вялікі па сіле, глыбіні выяўлення. Як у маўклівых, скупых словах выказаць тое агромністае, багатае пачуццё, якое ў ім [Тураўцу] жыве? Мележ. У гэтым маналогу — ніводнага халоднага, абыякавага слова, усё дыхае агнём агромністага ўзрушэння. Бярозкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прарва́цца, ‑рвуся, ‑рвешся, ‑рвецца; ‑рвёмся, ‑рвяцеся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разадрацца, утварыўшы дзірку. Рукавы на локцях прарваліся.
2. Сілай, напорам, пераадолеўшы перашкоды, прайсці, уварвацца. У зямлянку з дзвярэй прарвалася вада, яна залівала гліняную падлогу. Гурскі. // Пераадолеўшы супраціўленне, прайсці, прабіцца. — Недзе, кажуць, цэлая наша армія прарвалася з гарматамі, з танкамі. Навуменка. [Камісар:] — Сёння ўначы мы паспрабуем прарвацца па балоце. Нам памогуць. Чыгрынаў. // Пранікнуць, прайсці праз якую‑н. перашкоду (аб праменях святла, сонца і інш.). Праз хмары гатова было вось-вось прарвацца сонца. Мележ.
3. перан. Нечакана і буйна выявіцца, праявіцца (пра якое‑н. стрыманае пачуццё, стан). Хваравітая раздражненасць, якая не раз ужо спрабавала прарвацца, раптам хлынула ў Даміры цераз край. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саве́цкі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да Савета (у 1 знач.), заснаваны на кіраванні Саветамі як органамі дзяржаўнай улады. Савецкая ўлада. Савецкая дзяржава. Савецкая краіна. Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік. Савецкі апарат.
2. Які мае адносіны да Краіны Саветаў, да СССР, належыць Краіне Саветаў. Савецкая канстытуцыя. Савецкі ўрад. Савецкая навука. Савецкая Армія. Савецкая літаратура. Савецкае студэнцтва. // Здабыты, зроблены, ажыццёўлены ў Краіне Саветаў. Савецкія аўтамабілі. Савецкія трактары. □ Прывітанне, Зямля! З касмастанцыі Першай Савецкай! Гілевіч. // Уласцівы Краіне Саветаў. Савецкая дэмакратыя. Савецкая законнасць. □ Работа рэдакцыі абумоўлена святымі прынцыпамі нашага савецкага друку — выступаць толькі з праўдай. Ракітны. // Уласцівы народу Краіны Саветаў. Савецкая ідэалогія. Савецкі патрыятызм. Савецкі быт. Савецкі ўклад жыцця. □ [Страмілін:] Ну, жадаю вам жыць у згодзе і любві ды збудаваць моцную савецкую сям’ю. Крапіва.
•••
Герой Савецкага Саюза гл. герой.
Савецкая гвардыя гл. гвардыя.
Савецкая сацыялістычная рэспубліка гл. рэспубліка.
Савецкі народ гл. народ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)