верх, ‑у, М на версе; вярхі, ‑оў; м.
1. Прастора, якая знаходзіцца над чым‑н.; проціл. ніз. // Верхні бок прадмета пры нармальным яго становішчы; проціл. ніз. Паставіць шафу верхам уніз. // Верхняя частка якога‑н. прадмета; вяршыня, верхавіна. Верх гары. ▪ Мужчына быў у пляскатай летняй шапцы з шырокім круглым верхам. Чорны. Застаўся цяпер тырчаць [ад сасны] толькі камель з вострым белым верхам. Мележ. Тут верх асіны круглалісты Сплятаўся з хвоямі, з дубамі. Колас.
2. Прыстасаванне над сядзеннем у машыне, фаэтоне і пад., якое засцерагае ад дажджу, сонца, ветру. Машына з брызентавым верхам. Падняць верх. ▪ Пятро Тадаровіч нацягнуў ужо на свае растрыбушаныя драбінкі верх з пасшываных.. мяшкоў. Чорны.
3. Паверхня зямлі, якога‑н. прадмета ў адносінах да таго, што знаходзіцца ў глыбіні, у сярэдзіне. Бачыць Іван — задыхаецца птушка Нагай, а ўжо і да верху недалёка: нават неба свіціцца. Якімовіч. Гарышны, успамінаючы «добрыя старыя часы», любоўна паляпаў па версе акардэона. Ракітны. // Верхні матэрыял якога‑н. адзення або матэрыял, якім што‑н. пакрыта, абшыта. Драпавы верх паліто. Пасылка з палатняным верхам.
4. перан.; чаго. Вышэйшае дасягненне. Верх майго жадання. ▪ Вагон-клуб быў верхам спраўджаных імкненняў Данілавых. Шынклер.
5. толькі мн. гл. вярхі.
•••
Браць (узяць) верх над кім‑н. гл. браць.
Знізу (і) да верху — увесь, поўнасцю, цалкам.
Мой (твой, яго, яе і г. д.) верх — я, ты, ён перамог, яна перамагла.
Цераз верх паліць (насыпаць) гл. наліць.
Цераз верх перці гл. перці.