век, ‑у; мн. вякі, ‑оў; м.
1. Стагоддзе. Дваццаты век. Мінулы век. □ Збуцвеўшы лад былых вякоў З магілы не паўстане. Колас. Аж праз дзевяць вякоў [Мінск] Раптам стаў — Мільянерам! Барадулін.
2. Жыццё, перыяд існавання каго‑, чаго‑н. Пастарэлі, пакрыліся мохам будынкі. Усё дажывае свой век. Грамовіч. У хлусні кароткі век. Прыказка. // Узрост. Чалавек сярэдняга веку. □ Сярод нас былі людзі рознага веку — і старэйшыя, і маладзейшыя, і зусім маладыя. Лынькоў.
3. Перыяд, характэрны чым‑н.; эпоха. Каменны век. Касмічны век. Век тэхнікі.
4. Вельмі доўгі час, усё жыццё. Захаваць успаміны на век.
5. у знач. прысл. Заўсёды, вечна. Век вас буду слухаць. □ [Максіму Астаповічу] здалося, што ён век ведаў гэтыя рысы. Чорны. Ды не век я тут гарую, Дачакаю волі. Колас.
•••
Ад веку да веку — усё жыццё, вечна.
Век веку падасць — пра нешта вельмі моцнае, трывалае, носкае.
Век да веку — усё жыццё, да апошніх дзён жыцця.
Век звекаваць гл. звекаваць.
Век цэлы — усё жыццё, вельмі доўга.
Век-вяком; векі вечныя; век вечны — а) заўсёды, з самых даўніх часоў, спрадвеку. У падхалімаў так вядзецца век-вяком! Ці б’е начальства ў цэль, ці шле «за малаком», Дык знойдуцца заўсёды Івановы, Што памахаць яму гатовы. Крапіва. — Найшлі! Як ляжала зямля век вечны без карысці, дык ахвоты не было нікому да яе! Мележ; б) ніколі. Не забудзеш век-вяком Ты ў бары вячэру! Гілевіч.
Да (канца) веку — да апошніх дзён жыцця.
Дажываць (свой) век — а) жыць, існаваць апошнія дні; б) рабіцца няздатным, непрыгодным.
З век вякоў — з далёкіх часоў, заўсёды.
З векам упоплеч — не адставаць ад жыцця.
З веку (ад веку) ў век — пастаянна, на працягу доўгага часу.
З вякоў вечных — спрадвеку.
Залаты век — час росквіту навукі, мастацтва ў гісторыі якога‑н. народа.
Зжываць (свой) век — траціць сваё ранейшае значэнне.
Малады век — юнацкія, маладыя гады жыцця.
На век — назаўсёды, на доўгі час.
На векі вечныя (на век вечны); на векі вякоў; на ўсе вякі — назаўсёды.
На маім вяку — у час майго жыцця, за маю памяць.
На сваім вяку — на працягу свайго жыцця.
Напроці (свайго) веку (стаяць) — быць у маладым узросце.
Не першага веку — не першай маладосці, сярэдняга ўзросту.
Па век вякоў (веку) — да скону дзён, назаўсёды.
Праз (увесь) век — на працягу ўсяго жыцця, праз усё жыццё.
Праз вякі (век) — бязмежна доўга, на працягу доўгага часу.
Спакон вякоў (веку) — з самага даўняга часу, спрадвеку.
У вякі — назаўсёды.
У глыбіню вякоў — у глыбіню гісторыі, у старажытнасць.