хадзі́ць, хаджу́, хо́дзіш, хо́дзіць; незак.
1. Мець здольнасць, магчымасць рухацца, перамяшчацца, ступаючы нагамі (пра чалавека, жывёл).
Дзіця рана пачало х.
2. Тое, што і ісці (у 1 знач.), аднак рух паўтараецца ў розны час, у розных напрамках.
Х. па садзе.
3. Тое, што і ісці (у 2 знач.), аднак рух паўтараецца ў розны час, у розных напрамках.
Аўтобус да горада ходзіць два разы ў дзень.
4. Тое, што і ісці (у 3 знач.), аднак рух паўтараецца ў розны час, у розных напрамках.
Х. па вёсках.
Х. у ягады.
Х. у школу.
5. Тое, што і ісці (у 10 знач.), аднак рух паўтараецца працяглы час.
Гадзіннік добра х.
6. Рабіць ход фігурай, картай і пад.
Х. каралём.
7. перан. Распаўсюджвацца, станавіцца вядомым.
Ходзяць чуткі па свеце.
8. Перамяшчацца, рухацца патокам, масай і пад.
Ходзяць хмары, а дажджу няма.
9. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Перадавацца, пераходзіць ад аднаго да другога.
Кніжка хадзіла па ўсім інстытуце.
Ходзіць грып.
10. Рухацца ўзад і ўперад або ўверх і ўніз, з боку ў бок.
Падлога ходзіць пад нагамі.
11. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Падымацца і апускацца пры глыбокім дыханні, напружанні і пад.
Так сапе, аж грудзі ходзяць.
12. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Брадзіць, укісаючы.
Цеста ходзіць.
13. за чым. Выконваць якую-н. работу пры дапамозе пэўнай прылады (разм.).
Х. за плугам.
14. за кім. Клапаціцца аб кім-, чым-н., даглядаць каго-, што-н.
Х. за хворым.
Х. за скацінай.
15. Апранацца ў што-н., насіць што-н., мець пэўны знешні выгляд.
Х. у ботах.
Х. без шапкі.
16. Быць у якім-н. званні, выконваць якія-н. абавязкі (разм.).
17. Быць цяжарнай (пра жанчыну; разм.).
Х. другім дзіцем.
18. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пра коней, валоў і пад.: выкарыстоўвацца тым ці іншым чынам.
Х. у плузе.
Х. пад сядлом.
19. Адпраўляць натуральную патрэбу (разм.).
Дзіця ходзіць на гаршчок.
20. заг. хадзі(це). Запрашэнне ісці куды-н. (разм.).
Хадзі сюды.
◊
На галаве хадзіць (разм., неадабр.) — дурэць, сваволіць.
|| зак. схадзі́ць, схаджу́, схо́дзіш, схо́дзіць (да 4 і 19 знач.).
|| наз. ход, -у, М хо́дзе (да 5 і 6 знач.), хаджэ́нне, -я, н. (да 2, 4, 9 і 13 знач.) і хадзьба́, -ы́, ж. (да 1 і 2 знач.).
Ход поршня помпы.
Хаджэнне па справах.
Увесь дзень у хадзьбе.
Спартыўная хадзьба.