узня́цца, -німу́ся, -німешся, -німецца і уздыму́ся, узды́мешся, узды́мецца; -ня́ўся, -няла́ся, -ло́ся; -німі́ся і уздымі́ся; зак.
1. Перамясціцца ўверх ці прыняць больш высокае становішча.
У. на гару.
У. на сцэну.
Рукі ўзняліся.
У. па службовай лесвіцы (перан.: дасягнуць больш высокага грамадскага становішча).
2. Узвысіцца над кім-, чым-н.
Скалы ўзняліся над вадой.
У. над групавымі спрэчкамі (перан.: стаць вышэй каго-н.).
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). З’явіцца над гарызонтам (пра месяц, воблакі і пад.); распаўсюдзіцца над чым-н. (пра туман, дым і пад.).
Узняўся месяц.
Над катлом узнялася пара.
4. Тое, што і падняцца (у 2 знач.).
У. з ложка.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Узляцець, падняцца ў паветра.
Качкі ўзняліся ў паветра.
Самалёт узняўся ў неба.
6. перан., на што. Пачаць актыўныя дзеянні.
Народ узняўся на барацьбу з ворагам.
7. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Узнікнуць, пачаць праяўляцца ў дзеянні.
Узнялася паніка.
Узняўся пратэст.
Узняўся вецер.
8. Павялічыцца ў росце; вырасці, стаць дарослым; уздуцца, успучыцца.
Узняліся травы.
Узняліся дзеці, пайшлі на свой хлеб.
Узнялася шчака.
9. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Стаць больш высокім, павялічыцца; дасягнуць вышэйшага ўзроўню развіцця.
Узняліся цэны.
Узнялася тэмпература.
Узняўся настрой (стаў больш бадзёрым, палепшыўся).
10. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Наладзіцца, палепшыцца, развіцца.
Узнялася гаспадарка.
11. перан. Раззлавацца, страціць раўнавагу. —
Што вы робіце! — узняўся на дзяцей бацька.
|| незак. узніма́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і уздыма́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. узды́м, -у, м. (да 1—7, 9, 10 знач.).