так.
1. прысл. Такім чынам, а не інакш. Так трэба рабіць. Ці так я сказаў?
2. прысл. У такім стане, выглядзе, становішчы і пад.; без дадатковых сродкаў, намаганняў і інш. Мяса трэба есці з хлебам, а не так. Мужчына нёс чамадан, а жанчына ішла так.
3. прысл. У такой ступені, да такой ступені, настолькі. Гэта было так даўно, што ніхто не помніць. Стала так цёмна, як ноччу.
4. прысл. Без асаблівай прычыны, без патрэбы або без пэўнай мэты, без сур’ёзнага намеру. Ён прыйшоў не памагаць, а так паглядзець.
5. прысл. Правільна, дакладна, сапраўды. Сумленны ён чалавек, гэта так.
6. часц. Ужыв. ў рэпліках пры адказе для выражэння сцвярджэння, згоды. Верш вывучыў? — Так. Ты любіш маляваць, любіш многа чытаць. Так? — Так.
7. часц. Ужыв. ў рэпліцы-адказе з агульным значэннем неакрэсленасці. Як жывеш? — Ды так.
8. часц. указ. Выкарыстоўваецца ў пачатку сказа для канкрэтызацыі, пацвярджэння раней выказанай думкі. Так, цяжка табе будзе, пакуль прывыкнеш.
9. часц. узмацн. Выкарыстоўваецца для падкрэслівання большай выразнасці таго слова, пры якім яно стаіць. А я так думаю, што ўсё гэта забудзецца.
10. часц. абмежавальная. Ужыв. для ўказання на прыблізную колькасць, меру чаго-н., час і пад. Прайшлі так кіламетраў пяць. Гадоў так праз дзесяць і не пазнаеш яго, як сустрэнеш.
11. часц. У спалучэнні з «і» ўказвае на характар дзеяння. Яблык апетытны, так і хочацца ўкусіць.
12. злуч. У спалучэнні са злучнікам «як» выкарыстоўваецца для злучэння аднародных членаў сказа і сказаў з параўнальна-супастаўляльным адценнем. Як дзеці, так і дарослыя любяць сваю родную мову.
◊
За так — бясплатна, дарма.
І так далей — ужыв. ў канцы пералічэння чаго-н. і ўказвае, што пералічэнне можа працягвацца.
Не так каб (разм.) — не вельмі. Не так каб цёпла было, але і не холадна.
Не так сабе — з нейкай мэтай, з пэўным намерам.
Так і так (разм.) — ужыв. замест пераказу, паўтарэння ўжо вядомага, пра што ўжо расказвалася.
Так сабе (разм.) — ні добра ні дрэнна, пасрэдна. Цікавая кніжка? — Так сабе.
Так ці інакш (іначай) — ва ўсякім выпадку, як бы не склаліся абставіны. Так ці інакш, я заўтра буду ў вас.
Хоць бы і так (разм.) — няма нічога асаблівага, дрэннага ў чым-н.