Verbum

па¹, прыназ.

I. з М адз. і Д мн.

1. Указвае на прадмет, паверхню або межы, дзе што-н. адбываецца. Ехаць па дарозе. Ісці па слядах звера. Страляць па акопах.

2. Абазначае кола дзейнасці або сферу распаўсюджвання дзейнасці. Чаканка па метале. Працаваць па найме. Чэмпіянат свету па шахматах.

3. Указвае прамежак часу, перыяд, на працягу якога што-н. паўтараецца. Па тыдні знаходзіцца ў камандзіроўках.

4. Паказвае дзеянне, што выклікае які-н. стан. Сумаваць па бацьку. Туга па радзіме.

5. 3 дапамогай чаго-н. Перадаваць па радыё. Вывучыць па новым падручніку. Паслаць па пошце.

6. У адпаведнасці, згодна з чым-н., на аснове чаго-н. Працаваць па плане. Дзейнічаць па законе. Апрануты па модзе. Па ўсіх правілах. Работа па сілах. Меркаваць па знешнім выглядзе.

7. Указвае на прадмет ці асобу, а таксама на якасць, уласцівасць каго-, чаго-н. Па прафесіі інжынер. Па сацыяльным становішчы рабочы. Родны па бацьку. Таварыш па зброі.

8. Ужыв. пры абазначэнні спосабу дзеяння.

Рабіць па справядлівасці. Расказаць усё па парадку. Сказаць па сакрэце.

9. Указвае на прычыну дзеяння. Зрабіць што-н. па непаразуменні. Паехаць па ўласнай ахвоце.

10. 3 мэтай, для чаго-н. Мерапрыемствы па павышэнні ўраджайнасці.

11. Ужыв. для ўказання на падставу, абгрунтаванне. Здагадацца аб намеры па вачах.

12. Указвае на колькасць пры размеркаванні, абазначэнні цаны, паслядоўнасці, на велічыню, памер. Даць дзецям па цукерцы. Перабіраць па каліве. Кляваць па зярнятку. Па рублі штука. Бег па крузе. Кавалкі па метры. Качаны па вядры.

13. У спалучэнні з ліч., што абазначаюць цану кожнага ці колькасць, што прыпадае на кожнага, ужыв. —

а) В з ліч. ад «двух» і далей: па два (дзве), па тры, па чатыры, па пяць, па дзесяць, па сорак, па чатырыста, па двое, па трое;

б) Д і М з ліч. «адзін»: па аднаму і па адным;

в) асабліва спалучаюцца: па паўтара, па паўтары.

II. з В.

1. таксама з М. Указвае на напрамак дзеяння або на месца размяшчэння каго-, чаго-н. (са словамі «бок», «край», «рука» з азначэннямі). Па абодва бакі дарогі. Ехаць па правым баку. Па левай руцэ цягнуўся лес.

2. Ужыв. для абазначэння прасторавай або часавай мяжы. Улезці ў ваду па пояс. У адпачынку па 20 кастрычніка. Работы па горла (перан.: вельмі многа).

3. Указвае на прадмет як мэту руху ці перамяшчэння. Схадзі па бацьку. Ісці ў лес па грыбы.

III. з М.

1. Указвае на паверхню ці мяжу, дзе што-н. адбываецца. Ісці па вуліцы. Ляпнуць па плячы. Расставіць кнігі па паліцах.

2. Указвае на месцы, што наведваюцца кім-н. Бегаць па знаёмых. Хадзіць па тэатрах.

3. Указвае на тое, на што накіравана якое-н. дзеянне. Удар па ворагу. Пагладзіць па галоўцы.

4. Пасля чаго-н. Па сканчэнні тэрміну. На наступны дзень па прыездзе. Па абедзе.

5. Указвае на меру часу ці на тэрмін. Прыём наведвальнікаў па чацвяргах (гэта значыць кожны чацвер). Работа разлічана па мінутах (гэта значыць вельмі дакладна).

6. Указвае на падставу, аснову якога-н. дзеяння. Ведаем вас па газетах.

Разумець па вачах. Па ягоным твары было відаць, што чалавек вельмі расхваляваны.