е́сці, ем, ясі́, есць; ядзі́м, ясце́, яду́ць; еў, е́ла; еш; незак.
1. каго-што і без дап. Ужываць ежу.
Е. яблыкі.
Чаго не ясі, таго ў рот не нясі (прыказка).
2. толькі ў інф. (у спалучэнні з дзеясловам). Ежа, харч.
Наварыць е.
Хацець е.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Разбураць хімічна, раз’ядаць.
Іржа есць жалеза.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Выклікаць пякучы боль, раздражняць (пра дым і пад.).
Густы дым еў вочы.
5. перан., каго-што. Не даваць спакою, мучыць (пра сумленне, тугу, боль).
Сэрца маё есць туга.
6. перан., каго (што). Папракаць, назаляць, не даваць спакою (разм.).
Кожны дзень грызуцца, ядуць адзін аднаго.
◊
Дарэмна хлеб есці (разм.) — не прыносіць ніякай карысці, гультаяваць.
Есці вачамі (разм.) — пільна ўглядацца, не адрываючы позірку.
Есці, як не ў сябе (разм.) — прагна есці.
Пасаліўшы, есці можна (разм.) — пра што-н. пасрэднае, цярпімае.
Поедам есці (разм., неадабр.) — бесперапынку папракаць.
|| зак. пае́сці, паем́, паясі́, пае́сць; паядзі́м, паясце́, паяду́ць; пае́ш (да 1 знач.: ужыць для ежы) і з’е́сці, з’ем, з’ясі́; з’есць; з’ядзі́м, з’ясце́, з’яду́ць; з’еш; з’е́дзены (да 1, 3, 5 і 6 знач.).
|| наз. яда́, -ы́, ДМ ядзе́, ж. (да 1 знач.).
У час яды.