дух, -у і -а, м.
1. -у. Свядомасць, мысленне, псіхічныя здольнасці, тое, што прымушае да дзеянняў, дзейнасці; пачатак, што вызначае паводзіны, дзеянні.
У здаровым целе здаровы д.
2. -у. Унутраная маральная сіла.
Высокі баявы д.
Ваяўнічы д.
3. -а, мн. -і, -аў. У рэлігійна-містычных уяўленнях: бесцялесная звышнатуральная істота.
Святы д.
Злы д.
Нячысты д.
4. -у, перан., чаго. Змест, сапраўдны сэнс, адметная адзнака чаго-н.
Па духу закона.
Адчуць д. часу.
5. -у. Тое, што і дыханне (разм.).
Д. займае.
Д. перавесці.
6. -у. Тое, што і паветра (разм.).
Лясны д.
7. -у. Тое, што і пах (разм.).
Цяжкі д.
◊
Выматаць духі (разм.) — давесці да знямогі.
Духу баяцца (разм.) — адчуваць страх пры адным упамінанні каго-н.
Каб і духу чыйго не было (разм.) — аб рашучым патрабаванні чыйго-н. выдалення.
Падаць духам — траціць надзею, адчайвацца.
Святым духам (разм., жарт., іран.) — невядома чым, нічым (жыць, існаваць).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)