Verbum

а², злуч.

1. Злучае сказы і члены сказа са знач. супрацьпастаўлення, супастаўлення. Ён паехаў, а я застаўся. Гэта ж не восень, а ранняя вясна. Яна пачала суцяшаць, а ў самой аж сэрца разрываецца ад жалю. Факт ёсць факт, а дакумент застаецца дакументам.

2. Далучае сказы або члены сказа са знач. дабаўлення чаго-н. пры паслядоўным апісанні, паяснення, узмацнення, пярэчання, пераходу да другой думкі. Гарыць агонь, а на агні гатуецца вячэра. Навокал лес, а за лесам — балота, а за балотам — рэчка.

◊

А то — злуч.

1) Іначай, у адваротным выпадку. Бяжы, сынок, а то спознішся;

2) Аказваецца, а на самай справе. Каб хоць рэчка была, а то ручаёк нейкі;

3) Далучае сказы і члены сказа, якія ўдакладняюць, развіваюць або паясняюць папярэднюю думку. Змрокам, а то і пазней, людзі ішлі дадому;

4) Ужыв. пры ўгаворванні, пажаданні. Пабудзьце яшчэ. А то пераначавалі б;

5) Або, ці. Хлопчык бегаў, смяяўся, а то хаваўся за дзеда.

А не то (дык) — злуч. Тое, што і «а то» (у 1 знач.). Дапамажыце, а не то я скардзіцца буду.