вуха, , н.

  1. Орган слыху, а таксама вонкавая частка яго ў форме ракавіны.

    • Унутранае в.
    • Адмарозіць вушы.
    • Пачухаць за вухам.
    • Праваліцца па самыя вушы (вельмі глыбока).
    • Тугаваты (тугі) на в. (глухаваты).
    • На в. гаварыць (ціха, каля самага вуха таго, хто слухае).
    • Міма вушэй прапусціць што-н. (пакінуць без увагі).
    • В. рэжа або дзярэ (пра непрыемныя спевы, музыку; разм.).
    • Не бачыць каму-н. каго-, што-н. як сваіх вушэй (ніколі не ўбачыць, не атрымаць; разм.).
    • За вушы не адцягнеш каго-н. (вельмі падабаецца каму-н. што-н. і разм.).
    • Адным вухам (або краем вуха) чуў (не поўнасцю, без падрабязнасцей; разм.).
    • І сцены вушы маюць (тут могуць падслухваць).
    • Вушы наставіць (натапырыць) (пачаць прыслухоўвацца).
    • Трымаць вушы востра (не быць вельмі даверлівым, быць асцярожным, пільным; разм.).
    • У вушы ўвесці каму (падказаць каму-н. неабходнасць якога-н. дзеяння).
    • Як у вуху (зацішна, цёпла).
  2. перан, звычайна адз. Здольнасць успрымаць гукі.

    • Чуткае в. ў каго-н.
  3. часцей мн. У цёплай шапцы-вушанцы — бакавыя адкідныя часткі.

    • Шапка з вушамі.
  4. У некаторых прадметаў: бакавая частка, прыстасаванне для падвешвання, пад’ёму.

    • Вушы цэбра.

  • І вухам не вядзе (разм.) — не звяртае ніякай увагі.

  • Па вушы закахацца (разм.) — вельмі моцна.

  • Па (самыя) вушы (разм.) — вельмі глыбока, многа, моцна; поўнасцю.

    • Па (самыя) вушы ўвайсці ў справу.
    • Дома работы па вушы.
  • Ні вуха ні рыла (не разумее, не ведае і пад. і разм.) — зусім нічога (не разумее, не ведае і пад.).

|| памянш. вушка, .

  • За вушка ды на сонейка (выкрыць, прыцягнуць да адказнасці каго-н.).

|| прым. вушны, .

  • Вушныя хваробы.
  • В. ўрач (па лячэнню вуха; разм).
  • Вушная ракавіна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)