вока,
-
Орган зроку, а таксама сам зрок.
- Левае в.
- Блакітныя вочы.
- Хвароба вачэй.
- Вернае в.
- Вочы загарэліся на што
-н. (вельмі захацелася мець што-н. ). - З завязанымі вачамі (неабачліва, нераздумваючы).
- Падняць вочы (паглядзець уверх або знізу ўверх).
- Рабіць вялікія вочы (здзіўляцца).
- Ісці куды вочы глядзяць (ісці абы-куды, без пэўнай мэты).
- Закрыць вочы каму (
перан. прысутнічаць пры чыёй-н. смерці). - Паганае в. (у забабонах: позірк, які прыносіць няшчасце).
-
перан. , толькі адз. Здольнасць бачыць, набытая ў працэсе жыццёвага вопыту.- Бывалае в.
- Звыклае в.
- Гаспадарчае в.
-
Глядзець вачамі каго або чыімі на што — не мець уласнай думкі.
-
Кідацца ў вочы — прыцягваць увагу, быць асабліва прыметным.
-
Лезці ў вочы (
разм. неадабр. ) —- старацца быць увесь час на віду, назойліва маячыць перад вачамі;
- быць асабліва прыметным.
-
Адвесці вочы каму (
разм. ) — адцягнуць увагу чыю-н. ад чаго-н. -
Адкрыць вочы каму на каго-што — паказаць каго
-н. у праўдзівым свеце. -
Закрываць вочы на што — знарок не заўважаць чаго
-н. , пакідаць без увагі што-н. -
Глядзець у вочы чаму (небяспецы, смерці
і пад. ) — быць блізкім да чаго-н. -
Вочы б мае не бачылі (
разм. ) — пра што-н. непрыемнае, што не хочацца бачыць. -
У вочы казаць (сказаць) — казаць (сказаць) адкрыта, прама.
-
Чортава вока (
разм. ) — вельмі глыбокае, бяздоннае месца на балоце. -
Як вока схопіць або як вокам ахапіць (
разм. ) — колькі можна ўбачыць, як толькі далёка бачыць вока. -
Як вокам маргнуць (
разм. ) — пра вельмі хуткае дзеянне. -
У вочы не бачыў каго (
разм. ) — ніколі не бачыў каго-н. -
За вочы (гаварыць) (
разм. ) — завочна, у адсутнасць. -
На вока (
разм. ) — прыблізна, без дапамогі вымяральных сродкаў. -
З вока на вока або вока на вока — сам-насам.
-
З п’яных вачэй (
разм. ) — у стане ап’янення. -
Упасці (укінуцца) у вока (
разм. ) — запомніцца, спадабацца. -
Адбіраць вочы — асляпляць (пра веснавое сонца).
-
Берагчы як зрэнку вока — пільна сачыць, уважліва ахоўваць што
-н. -
Вачэй не зводзіць з каго-чаго (
разм. ) — вельмі захапляцца кім-, чым-н. -
Вачэй не паказваць (
разм. ) — пазбягаць сустрэчы. -
Глянуць адным вокам (
разм. ) — няўважліва, хутка прачытаць што-н. -
Мець вока на каго (
разм. ) — таіць злосць на каго-н. -
Хоць вока выкалі (
разм. ) — пра начную цемнату. -
Хоць пальцам у вока (
разм. ) — пра густую цемру.
||
- Строіць вочкі каму
-н. (какетнічаць з кім-н. ).
||
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)