Verbum

сіла назоўнік | жаночы род

1. Здольнасць жывых істот напружаннем мышц рабіць фізічныя рухі, дзеянні; таксама ўвогуле — фізічная або маральная магчымасць актыўна дзейнічаць.

   • Мець немалую сілу.
   • Страціць сілу.
   • Набрацца сіл.
   • Прыступіць да работы са свежымі сіламі.
   • Выбіцца з сіл.
   • Прымяніць сілу (фізічнае ўздзеянне).
   • Палітыка з пазіцыі сілы (аб агрэсіўнай тактыцы).

2. Велічыня, якая з’яўляецца мерай механічнага ўзаемадзеяння цел (спецыяльны тэрмін); энергія, якая ўздзейнічае на матэрыю, цела, а таксама ступень інтэўсіўнасці, напружанасці гэтай энергіі.

   • С. зямнога прыцяжэння.
   • С. цяжару.
   • С. электрыннага току.

3. звычайна Матэрыяльная аснова, як крыніца энергіі, дзейнасці.

   • Сілы прыроды.
   • Творчыя сілы інтэлігенцыі.

4. чаго. Здольнасць праяўлення якой-н. дзейнасці, стану, якая адрозніваецца пэўнай ступенню напружанасці, накіраванасці.

   • С. характару.
   • С. духу.

5. Улада, магутнасць, уплыў.

   • Магутная і непераможная с. барацьбітоў за мір.

6. Сутнасць, сэнс (размоўнае).

   • Уся с. ў тым, што чалавек гэты — майстар сваёй справы.

7. Значэнне, дзейнасць, правамоцтва.

   • Закон уступае ў сілу з 1 студзеня.
   • С. закону.

8. множны лік: Грамадская група, наогул людзі, якія вызначаюцца якімі-н. характэрнымі прыкметамі або накіраванасцю ў сваёй дзейнасці.

   • Дэмакратычныя сілы міру.
   • Лепшыя філарманічныя сілы.

9. множны лік: Тое, што і войскі.

   • Сухапутныя сілы.
   • Узброеныя сілы краіны.

10. Тв. скл.: сіламі. Пры дапамозе, з удзелам каго-н.

    • Сіламі аднавяскоўцаў адрамантавалі дарогу.

11. Велізарная колькасць, мноства (размоўнае).

    • Гэты чалавек мае сілу дабра ўсякага.
    • Ад сілы (размоўнае) — самае большае.
    • З сілай — з вялікім уздымам, пачуццём (гаварыць, спяваць і пад.).
    • З усёй сілы або на ўсю (поўную) сілу або з усіх сіл — з найбольшым напружаннем; што ёсць моцы.
    • (Не) па сіле каму або (не) пад сілу каму — пра адпаведнасць (неадпаведнасць) магчымасцей каго-н. рабіць што-н.
    • (Не) у сілах — (не) магчы зрабіць што-н.
    • Нячыстая сіла (размоўнае) — чорт, д’ябал.
    • Па меры сіл — адпаведна з сіламі, з магчымасцямі.
    • У сіле (размоўнае) — 1) у стане фізічнага і духоўнага росквіту; 2) у разгары, у росквіце.
    • Усімі сіламі — прыкладваючы ўсё старанне, намаганні. Цераз сілу — звыш магчымасцей, жадання.

|| прыметнік: сілавы.