сам,
-
Ужыв. , каб падкрэсліць, што хто-н. асабіста выконвае дзеянне або адчувае на сабе яго.- С. тата гнаў каня.
- Такую навіну трэба паведаміць ёй самой.
- С. не свой (аб стане разгубленасці, роспачы, адчаю, непакою).
-
Ужыв. , каб падкрэсліць, што дзеянне выконваецца асобай або прадметам самастойна, без чыёй-н. дапамогі.- Калгаснікі самі ўправіліся са жнівом.
- С. (сама, само, самі) па сабе (адвольна, незалежна ні ад кога).
- С. (сама, само, самі) сабе (адзін, адна, адно, без нікога).
- Само сабой зразумела (не выклікае ніякага сумнення).
-
Ужываецца для падкрэслівання важнасці, значнасці асобы або прадмета.
- С. аграном прыехаў на поле.
-
У спалучэнні з назоўнікамі з якасным значэннем падкрэсліваюць наяўнасць вышэйшай ступені якасці ў прадмеце.
- Прагулкі на лыжах — гэта само здароўе.
-
у
знач. наз. сам, -ога,м. , сама, -ой,ж. Ужыв. для абазначэння якой-н. паважанай асобы (гаспадара, кіраўнікаі пад. ;разм. ).- С. яшчэ не прыехаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)