Verbum

сам, займ.

1. Ужыв., каб падкрэсліць, што хто-н. асабіста выконвае дзеянне або адчувае на сабе яго.

   • С. тата гнаў каня.
   • Такую навіну трэба паведаміць ёй самой.
   • С. не свой (аб стане разгубленасці, роспачы, адчаю, непакою).

2. Ужыв., каб падкрэсліць, што дзеянне выконваецца асобай або прадметам самастойна, без чыёй-н. дапамогі.

   • Калгаснікі самі ўправіліся са жнівом.
   • С. (сама, само, самі) па сабе (адвольна, незалежна ні ад кога).
   • С. (сама, само, самі) сабе (адзін, адна, адно, без нікога).
   • Само сабой зразумела (не выклікае ніякага сумнення).

3. Ужываецца для падкрэслівання важнасці, значнасці асобы або прадмета.

   • С. аграном прыехаў на поле.

4. У спалучэнні з назоўнікамі з якасным значэннем падкрэсліваюць наяўнасць вышэйшай ступені якасці ў прадмеце.

   • Прагулкі на лыжах — гэта само здароўе.

5. у знач. наз. сам, -ога, м., сама, -ой, ж. Ужыв. для абазначэння якой-н. паважанай асобы (гаспадара, кіраўніка і пад.; разм.).

   • С. яшчэ не прыехаў.