Verbum

розум

назоўнік | мужчынскі род

1. Здольнасць чалавека лагічна і творча мысліць, абагульняць вынікі пазнання.

   • Чалавек вялікага розуму.
   • Яна адрозніваецца і розумам і прыгажосцю.
   • Прыродны р.

2. Разумовае развіццё, інтэлект.

   • Р. дыктаваў ёй зрабіць так.
   • Што галава, то р. (прыказка).
   • Каб не твой р. ды не наша хітрасць, прапалі б усе на свеце (прымаўка).
   • Людзей слухай, а свой р. май (прыказка).
   • Па адзенні сустракаюць, а па розуму праводзяць (прыказка).

3. пераноснае значэнне: Пра чалавека, як носьбіта інтэлекту.

   • Лепшыя розумы чалавецтва (вялікія мысліцелі, вучоныя; высокае).

Фразеалагізмы:

• Ад (з) вялікага розуму (размоўнае іранічны сэнс) — здуру, па дурасці.
• Давесці да розуму каго (размоўнае) — тое, што і на розум наставіць.
• Дайсці да розуму (размоўнае) — паразумнець, разабрацца ў чым-н.
• Дайсці сваім розумам (размоўнае) — самастойна разабрацца ў чым-н.
• Жыць сваім розумам (размоўнае) — прытрымлівацца сваіх поглядаў, быць самастойным ва ўсім.
• Жыць чужым розумам (размоўнае) — прытрымлівацца чужых поглядаў, не маючы самастойнай думкі.
• Звесці з розуму каго (размоўнае) — 1) давесці да страты розуму; 2) захапіць, зачараваць.
  • Яе прыгажосць звяла з розуму хлопца.
• З розумам або з галавой (рабіць што-н.) (размоўнае) — разумна, з веданнем справы.
• З розуму сышло (размоўнае) — зусім забыў.
• На розум наставіць (навесці) каго (размоўнае) — даць разумную параду, навучыць чаму-н. добраму.
• Не пры сваім розуме хто (размоўнае) — не зусім нармальны псіхічна.
• Прыйсці да розуму (размоўнае) — стаць разважлівым.
• Пры сваім розуме хто (размоўнае) — у нармальным псіхічным стане.
• Розум за розум заходзіць у каго (размоўнае) — не ў стане разумна разважаць, дзейнічаць з-за разгубленасці, мноства спраў.
• Розуму не дабяру (размоўнае) — не магу зразумець, здагадацца.
• Траціць розум — 1) дурнець; 2) ад каго-чаго, надта захапляцца кім-, чым-н. (размоўнае).
• Ці маеш ты розум? (размоўнае) — ці разумееш ты, што робіш?