Verbum

розум, ✂, м.

1. Здольнасць чалавека лагічна і творча мысліць, абагульняць вынікі пазнання.

   • Чалавек вялікага розуму.
   • Яна адрозніваецца і розумам і прыгажосцю.
   • Прыродны р.

2. Разумовае развіццё, інтэлект.

   • Р. дыктаваў ёй зрабіць так.
   • Што галава, то р. (прыказка).
   • Каб не твой р. ды не наша хітрасць, прапалі б усе на свеце (прымаўка).
   • Людзей слухай, а свой р. май (прыказка).
   • Па адзенні сустракаюць, а па розуму праводзяць (прыказка).

3. перан. Пра чалавека, як носьбіта інтэлекту.

   • Лепшыя розумы чалавецтва (вялікія мысліцелі, вучоныя; высок.).

◊

• Ад (з) вялікага розуму (разм. іран.) — здуру, па дурасці.

• Давесці да розуму каго (разм.) — тое, што і на розум наставіць.

• Дайсці да розуму (разм.) — паразумнець, разабрацца ў чым-н.

• Дайсці сваім розумам (разм.) — самастойна разабрацца ў чым-н.

• Жыць сваім розумам (разм.) — прытрымлівацца сваіх поглядаў, быць самастойным ва ўсім.

• Жыць чужым розумам (разм.) — прытрымлівацца чужых поглядаў, не маючы самастойнай думкі.

• Звесці з розуму каго (разм.) — 1) давесці да страты розуму; 2) захапіць, зачараваць.

  • Яе прыгажосць звяла з розуму хлопца.

• З розумам або з галавой (рабіць што-н.) (разм.) — разумна, з веданнем справы.

• З розуму сышло (разм.) — зусім забыў.

• На розум наставіць (навесці) каго (разм.) — даць разумную параду, навучыць чаму-н. добраму.

• Не пры сваім розуме хто (разм.) — не зусім нармальны псіхічна.

• Прыйсці да розуму (разм.) — стаць разважлівым.

• Пры сваім розуме хто (разм.) — у нармальным псіхічным стане.

• Розум за розум заходзіць у каго (разм.) — не ў стане разумна разважаць, дзейнічаць з-за разгубленасці, мноства спраў.

• Розуму не дабяру (разм.) — не магу зразумець, здагадацца.

• Траціць розум — 1) дурнець; 2) ад каго-чаго, надта захапляцца кім-, чым-н. (разм.).

• Ці маеш ты розум? (разм.) — ці разумееш ты, што робіш?