раз1 назоўнік | мужчынскі род

  1. Абазначэнне аднакратнага дзеяння (пры падліку, указанні на колькасць).

    • Не р. (неаднакратна).
    • Сем разоў адмерай, адзін р. адрэж (прыказка).
  2. З’ява, выпадак у шэрагу аднародных дзеянняў, праяўленняў чаго-н.

    • У мінулы р.
    • Адным разам (аднойчы).
    • Р. за разам (паўтараючыся).
    • Р. на р. не прыходзіцца (не заўсёды бывае аднолькава).
  3. нескланяльнае: Адзін (пры падпіку).

    • Р., два, тры.
    • Р.-два і гатова (вельмі хутка; размоўнае жартаўлівае).
    • Аднаго разу — аднойчы.
    • Ва ўсякім разе — пры любых абставінах.
    • Другім разам (размоўнае) — калі-небудзь, не цяпер.
    • Другі раз (іншы раз) — часам, у некаторых выпадках.
    • За раз — у адзін прыём.
    • Не раз (і не два) — многа разоў.
    • Ні ў якім разе — ні пры якіх умовах, ніколі.
    • Па той раз — з таго часу.
    • Раз за разам — зноў і зноў, бесперапынна.
    • Раз (і) назаўсёды — канчаткова, беспаваротна.
    • Ў самы раз (самы раз) (размоўнае) — якраз, у пару.
    • У такім разе — у такім выпадку.

|| памяншальная форма: разок і разік.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)