як2 прыслоўе і часціца
-
прыслоўе: пытальнае і адноснае. Якім чынам.
- Я. знайсці тое месца?
- Я. жывеш?
- Вось я. трэба рабіць.
-
прыслоўе: пытальнае. У якой ступені, наколькі.
- Я. даўно ён паехаў?
-
прыслоўе: азначальнае. У якой меры, ступені, да чаго.
- Я. ён пастарэў.
- Я. я рада!
-
прыслоўе: неазначальнае. Як-небудзь (размоўнае).
- Трэба ж я. знайсці згубленае.
-
прыслоўе: часавае. У які час.
- Я гэта бачыў, я. ішоў з працы.
-
часціца: Ужыв. пры выказванні здзіўлення, збянтэжанасці.
- Я.! Ты зноў дома!
- — Я не ведаю, куды паклаў рэчы. — Я. не ведаеш?
-
часціца: ўзмацняльна-сцвярджальная. Выражае бясспрэчнасць выказанай думкі, выступаючы ў знач.: як можна, немагчыма.
- Ну я. мне тут не перажываць.
-
часціца: Пры дзеясл, зак. трывання абазначае нечаканасць дзеяння.
- А ён я. ускочыць, пабяжыць!
-
злучнік: параўнальны. Падобна да чаго-н.
- Мяккі я. пух.
- Такі, я. і раней.
-
злучнік: У якасці каго-, чаго-н.
- Ён павінен гэта ведаць я. спецыяліст.
-
злучнік: Ужыв. ў саставе пабочных груп і сказаў.
- Я. кажуць.
- Я. напрыклад.
-
злучнік: Абазначае часавыя адносіны паміж галоўным і даданым сказамі.
- Я. успомніш, страшна становіцца (кожны раз, калі).
- Прайшло шмат часу, я. яны выехалі адсюль (з таго часу, калі).
-
злучнік: Пасля адмоўных ці пытальных слоў і выразаў — акрамя, толькі.
- Хто гэта мог зрабіць, я. не ты.
-
іншыя значэнні:
-
Як адзін чалавек — дружна, усе разам.
-
Як бы — умоўна-мяркуемае параўнанне.
- Згаджацца як бы нехаця.
-
Як бы там ні было — пры ўсіх ўмовах, ва ўсякім выпадку.
-
Як быццам — тое, што і быццам (у 1 і 2 знач.).
-
Як і што (размоўнае) — абагульненае ўказанне на аб’ект і сітуацыю.
- Раскажы нам, як і што.
-
Як мага — служыць для ўзмацнення ступені параўнання.
- Заходзь да нас як мага часцей.
- Як мага лепш.
-
Як ні — хоць і, нягледзячы на тое, што.
- Як ні лаюся, не слухаюць мяне.
-
Як (або што) ні кажы (размоўнае) — нягледзячы ні на што, усё-такі.
- Як ні кажы, а свой куток мілы.
-
Як сказаць (размоўнае) — выкарыстоўваецца, каб паказаць ваганне, няўпэўненасць у чым-н.
- — Яшчэ як сказаць. Можа, — і не.
-
Як толькі — адразу, зараз жа.
-
Як…, так і — злучнік пералічальны.
- Ён заўсёды акуратна выконвае як вытворчую работу, так і грамадскую.
-
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)