Verbum

ісці дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Перамяшчацца, ступаючы нагамі.

   • І. да суседа.

2. Перамяшчацца, рухацца.

   • Поезд ідзе хутка.
   • Рыба ідзе касяком.

3. у што, на што або з інфінітывам: Адпраўляцца, накіроўвацца куды-н.

   • І. на вячоркі. і ў паход.

4. Рухацца ў якім-н. напрамку для дасягнення якой-н. мэты.

   • І. заўсёды наперад.

5. на каго-што, супраць каго-чаго. Дзейнічаць якім-н. чынам, быць гатовым да якіх-н. дзеянняў.

   • І. супраць волі бацькоў.
   • І. на ўступкі.

6. Уступаць куды-н., прыступаць да якой-н. дзейнасці.

   • І. ў армію.

7. Трымацца каго-н., далучацца да чыіх-н. думах, поглядаў.

   • І. за сваім настаўнікам.

8. Перамяшчацца, будучы адасланым куды-н., з якой-н. мэтай, дастаўляцца, прыбываць адкуль-к., куды-н.

   • Пісьмы ішлі з фронту.
   • Ідзе драўніна з Сібіры.

9. Набліжацца, з’яўляцца, надыходзіць.

   • Вясна ідзе.

10. Пра механізмы: дзейнічаць, працаваць.

    • Гадзіннік ідзе.

11. Пра ападкі: капаць, цячы, ляцець.

    • Дождж ідзе.

12. Мінаць, працякаць, праходзіць у часе, адбывацца.

    • Жыццё ідзе хутка.
    • Экзамены ідуць.
    • Справа ідзе да развязкі.

13. Праходзіць дзе-н., пралягаць, мець пэўны кірунак.

    • Дарога ідзе полем.

14. з чаго і без дапаўнення. Выдзяляцца, выходзіць адкуль-н.

    • З комінаў ідзе дым.
    • Ідзе кроў з раны.
    • Ідуць чуткі (пераноснае значэнне).

15. чым, з чаго. Рабіць ход у гульні.

    • І. канём.
    • І. з туза.

16. у што, на што, над што. Прызначацца, выкарыстоўвацца, ужывацца для чаго-н.

    • На касцюм ідзе тры метры тканіны.
    • Дом ідзе пад зное.

17. Знаходзіць збыт, пакупніка (размоўнае).

    • Тавар ідзе па зніжаных цэнах.

18. (1 і 2 ас. неўжыв.). Рэгулярна налічацца, адпускацца (пра якія-н. сродкі).

    • Ідзе пенсія.
    • За звышурочную працу ідзе надбаўка.

19. каму-чаму. Падыходзіць, адпавядаць; быць да твару.

    • Сукенка ідзе да твару.

20. у што. Надзявацца без цяжкасцей, свабодна уваходзіць, улазіць.

    • Цвік легка ідзе ў сцяну.

21. у што. Развівацца, расці пэўным чынам (пра расліны).

    • Бульба ідзе ў націну.
    • І. ў рост (хутка расці).

22. Выконвацца, паказвацца, ставіцца (пра п’есу, спектакль, фільм і пад.).

    • Ідзе новы фільм.

23. Уступаць у шлюб, выходзіць замуж.

    • Дзяўчына ідзе замуж.

24. З прыназоўнікам «у» і наступнымі назоўнікамі, якія называюць дзеянне, ужыв. ў знач.: падпацаць пад што-н. (што выражана назоўнікам).

    • І. ў продаж.

25. З прыназоўнікамі «на», «у» і наступнымі назоўнікамі азначае наступленне працэсу, дзеяння, якое выражана назоўнікам.

    • І. на пасадку.
    • І. ў сваты.

26. аб кім-чым, пра каго-што. Весціся (пра гаворку, гутарку і пад.).

    • Ішла гутарка пра выхаванне моладзі.

27. Расходавацца хутка, легка (размоўнае).

    • Грошы ідуць як вада.

Фразеалагізмы:

• Ісці ўгару (размоўнае) — дабівацца больш высокага становішча ў жыцці, грамадстве.
• Ісці на карысць — быць карысным.
• Ісці ўразрэз — разыходзіцца з чым-н., супярэчыць чаму-н.
• Не ідзе ў галаву кому (размоўнае) — не засвойваецца, не запамінаецца.
• Ісці поўным ходам — адбывацца без затрымкі.
• Ісці на папраўку — выздараўліваць пасля хваробы.
• Ісці як па масле (размоўнае) — пра тое, што паспяхова вырашаецца, удала складваецца.
• З торбай ісці (размоўнае) — пачаць жабраваць.
• Ісці на свой хлеб (размоўнае) — пачаць зарабляць сабе на жыццё.
• Ісці на той свет (размоўнае) — паміраць.
• Ісці пад суд — прыцягвацца да судовай адказнасці.
• Ісці супраць цячэння (неадабральнае) — дзейнічаць наперакор усяму.
• Ісці ў прочкі (размоўнае) — сыходзіць з дому, не ўжыўшыся з мужам (жонкай).
• Ісці на дно (размоўнае) — маральна апускацца, занепадаць.
• Бяда па бядзе як па нітачцы ідзе (размоўнае)— адна бяда па людзях не ходзіць.
• Ісці на лад (размоўнае) — разгортвацца паспяхова.
• Ісці прамой дарогай — жыць сумленна.