глядзець дзеяслоў | незакончанае трыванне
-
на каго-што і ў што. Накіроўваць позірк, каб убачыць каго-, што-н.
- Г. на неба.
- Г. на экран.
- Вокны глядзяць у агарод (пераноснае значэнне: выходзяць на агарод).
-
Прысутнічаючы дзе-н. і разглядаючы, знаёміцца з кім-, чым-н.
- Г. спектакль.
- Г. выстаўку карцін.
-
Рабіць агляд, абследаванне.
- Г. хворага.
-
каго-што, кагочаго, за кім-чым і са злучнік «каб». Даглядаць, турбавацца (размоўнае).
- Г. дзяцей.
- Г. за парадкам.
- Г., каб усё было, як трэба.
-
Браць прыклад з каго-н., лічыцца з кім-н.
- Г. на старэйшых.
- Не глядзі на лежабокаў.
-
Так ці інакш адносіцца да каго-, чаго-н., мець сваю ацэнку.
- Г. на рэчы проста.
-
Віднецца, паказвацца адкуль-н.
- Беднасць глядзела з кожнага кутка хаты.
-
глядзі(це)! у знач. выклічнік: Выражае:
- папярэджанне або пагрозу.
- Глядзіце, не спазніцеся!;
- здзіўленне, спалох.
- Глядзі, што нарабіў гэты разбойнік!;
- ужыв. як знак спасылхі ў тэксце.
- Глядзі наступную старонку.
- папярэджанне або пагрозу.
-
гладэй, 2 ас. адзіночны лік: цяп. глядзіш у знач. пабочн.
- Між тым, тым часам (размоўнае).
- Глядзіш, і жніво надыдзе.
- За якую гадзіну, глядзіш і грыбоў вядро.
-
гляджу (глядзім) у знач. пабочн. Як выяўляецца (размоўнае).
- Гляджу, аўтобус ужо на прыпынку.
Фразеалагізмы:
- Воўкам глядзець (размоўнае) — таіць злосць на каго-н.
- Глядзець з рук каго або чыіх (размоўнае неадабральнае) — не мець самастойнасці, быць у матэрыяльнай залежнасці ад каго-н.
- Глядзець праўдзе ў вочы — чэсна і правільна ўсё ўспрымаць.
- Глядзець праз пальцы (размоўнае неадабральнае) — несур’ёзна ставіцца да каго-, чаго-н., наўмысна не надаваць сур’ёзнай увагі каму-, чаму-н.
- Глядзець смерці ў вочы — быць у вялікай небяспецы.
- Як у ваду глядзеў (размоўнае) — быццам наперад ведаў.
|| закончанае трыванне: паглядзець.
|| аднакратны дзеяслоў: глянуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)