Verbum

глядзець дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. на каго-што і ў што. Накіроўваць позірк, каб убачыць каго-, што-н.

   • Г. на неба.
   • Г. на экран.
   • Вокны глядзяць у агарод (пераноснае значэнне: выходзяць на агарод).

2. Прысутнічаючы дзе-н. і разглядаючы, знаёміцца з кім-, чым-н.

   • Г. спектакль.
   • Г. выстаўку карцін.

3. Рабіць агляд, абследаванне.

   • Г. хворага.

4. каго-што, кагочаго, за кім-чым і са злучнік «каб». Даглядаць, турбавацца (размоўнае).

   • Г. дзяцей.
   • Г. за парадкам.
   • Г., каб усё было, як трэба.

5. Браць прыклад з каго-н., лічыцца з кім-н.

   • Г. на старэйшых.
   • Не глядзі на лежабокаў.

6. Так ці інакш адносіцца да каго-, чаго-н., мець сваю ацэнку.

   • Г. на рэчы проста.

7. Віднецца, паказвацца адкуль-н.

   • Беднасць глядзела з кожнага кутка хаты.

8. глядзі(це)! у знач. выклічнік: Выражае:

   1. папярэджанне або пагрозу.
      • Глядзіце, не спазніцеся!;
   2. здзіўленне, спалох.
      • Глядзі, што нарабіў гэты разбойнік!;
   3. ужыв. як знак спасылхі ў тэксце.
      • Глядзі наступную старонку.

9. гладэй, 2 ас. адзіночны лік: цяп. глядзіш у знач. пабочн.

   • Між тым, тым часам (размоўнае).
   • Глядзіш, і жніво надыдзе.
   • За якую гадзіну, глядзіш і грыбоў вядро.

10. гляджу (глядзім) у знач. пабочн. Як выяўляецца (размоўнае).

    • Гляджу, аўтобус ужо на прыпынку.

Фразеалагізмы:

• Воўкам глядзець (размоўнае) — таіць злосць на каго-н.
• Глядзець з рук каго або чыіх (размоўнае неадабральнае) — не мець самастойнасці, быць у матэрыяльнай залежнасці ад каго-н.
• Глядзець праўдзе ў вочы — чэсна і правільна ўсё ўспрымаць.
• Глядзець праз пальцы (размоўнае неадабральнае) — несур’ёзна ставіцца да каго-, чаго-н., наўмысна не надаваць сур’ёзнай увагі каму-, чаму-н.
• Глядзець смерці ў вочы — быць у вялікай небяспецы.
• Як у ваду глядзеў (размоўнае) — быццам наперад ведаў.

|| закончанае трыванне: паглядзець.

|| аднакратны дзеяслоў: глянуць.