Verbum

галава назоўнік | жаночы род

1. Верхняя частка цела чалавека (або жывёлы), якая складаецца з чарапной каробкі і твару (або морды жывёлы).

   • Схіліць галаву ў знак павагі.
   • Схапіцца за галаву (таксама пераноснае значэнне: жахнуцца).
   • Біць па галаве (таксама пераноснае значэнне: даваць заўвагі за няправільныя дзеянні, учынкі).
   • Нічога не прыходзіць у галаву каму-н. (не можа ні пра што думаць, засяродзіцца).

2. Адзінка падліку жывёлы.

   • Сто галоў свіней.

3. пераноснае значэнне: Розум, свядомасць, развага.

   • Чалавек з галавой.
   • Цвярозая галава.
   • У яго міністэрская галава (пра дзелавога, разважлівага чалавека).
   • Эх, ты г., не ўцяміў простай рэчы… (іранічны сэнс пра някемлівага чалавека).

4. м., пераноснае значэнне Кіраўнік, начальнік.

   • Усёй справе г.
   • Гарадскі г. (устарэлае).
   • Г. сям’і (старэйшы ў сям’і).

5. пераноснае значэнне: Перадавы атрад, пярздняя частка (спецыяльны тэрмін).

   • Г. дэманстрацыйнай калоны.

6. Харчовы прадукт у форме шара, конуса.

   • Г. сыру.

Фразеалагізмы:

• Бедная галава — пра няшчаснага чалавека, які выклікае спагаду.
• Брацца (узяцца) за галаву (размоўнае) —
  1. быць вельмі здзіўленым, уражаным чым-н.;
  2. своечасова спахапіцца, зразумець.
• Брань (узяць) у галаву што (размоўнае) — многа думаць пра што-н.
• Валіць (перакладаць) з хворай галавы на здаровую (размоўнае неадабральнае) — пра звальванне віны на іншага.
• Вецер (гуляе) у галаве (размоўнае неадабральнае) — пра несур’ёзнага чалавека.
• Выкінуць з галавы каго-што (размоўнае) — перастаць думаць, забыцца пра каго-, што-н.
• Галава і два вухі (размоўнае неадабральнае) — пра нездагадлівага, прастакаватага чалавека.
• Галава як рэшата (размоўнае) — пра дрэнную памяць.
• Дайсці сваёй галавой (размоўнае) — самастойна разабрацца ў чым-н.
• Дурыць галаву (размоўнае неадабральнае) — збіваць з панталыку сваімі патрабаваннямі, капрызамі.
• Злажыць (скласці) галаву — загінуць у баі, памерці.
• Карана з галавы не зваліцца (не ўпадзе) (размоўнае) — гонар не будзе закранугы, аўтарытэт не будзе парушаны.
• Крукам (шастом) галавы не даетаць кому (размоўнае неадабральнае) — пра вельмі ганарыстага чалавека.
• Ламаць галаву над чым — напружана думаць (над вырашэннем якога-н. пытання, задачы).
• Лезці ў галаву (размоўнае) — неадетупна, назойліва ўзнікаць, з’яўляцца ў думках.
• Мець галаву (на плячах, на парку) (размоўнае неадабральнае) — быць талковым і разумным.
• На галаве (на галовах) хадзіць (размоўнае неадабральнае) — дурэць, сваволіць.
• На галаву (размоўнае неадабральнае) — у разліку на кожнага.
• Налажыць галавой (размоўнае) — запнуць.
• На сваю галаву (размоўнае) — сабе на клопат.
• На скрут (злом) галавы (размоўнае) — сгрымгалоў, без развал (бегчы, ехаць).
• Не знасіць галавы кому (размоўнае) — не мінуць пакарання, кары.
• Прынсці ў галаву (размоўнае) — з’явіцца, узнікнуць (пра план, намер і пад.).
• Прытуліць галаву (размоўнае) — знайсці прытулак дзе-н.
• Сам чорт галаву злоініць (размоўнае) — пра вялікі беспарадак дзе-н.; пра непраходнае месца, дарогу.
• Хоць кол на галаве чашы (размоўнае неадабральнае) — што ні рабі, што ні кажы (пра ўпартага чалавека).
• Як снег на галаву (размоўнае) — нечакана, раптоўна.

|| памяншальная форма: галоўка і галовачка.

|| прыметнік: галаўны.

• Г. мозг.