душа, , ж.

  1. Унутраны, псіхічны стан чалавека, яго свядомасць.

    • Глыбока запасці ў душу.
  2. Тая ці іншая ўласцівасць характару, а таксама чалавек з тымі ці іншымі ўласцівасцямі.

    • Добрая д.
    • Чалавек адкрытай душы.
  3. перан., чаго. Натхніцель, арганізатар чаго-н.

    • Д. ўсёй справы.
    • Д. кампаніі.
  4. Пра чалавека (звычайна ва ўстойлівых словазлучэннях; разм.).

    • У хаце ні душы.
    • Сям’я з пяці душ.
    • На душу насельніцтва.
  5. (звычайна са словам «мая»). Сяброўскі фамільярны зварот да чаго-н. (разм.).

    • Паслухай, душа мая.
  6. перан., чаго. Самае галоўнае, сутнасць чаго-н.

    • Песня — д. народа.

    • Раскрыць душу навукі.

    • Адвесці душу (разм.) —

      1. задаволіць моцнае жаданне;
      2. выказаць каму-н. тое, што набалела.
    • Аддаць богу душу (разм.) — памерці.

    • Выматаць душу (разм.) — давесці да поўнай знямогі.

    • Душа не ляжыць да каго-чаго (разм.) — няма цікавасці да каго-, чаго-н.

    • Душа ў пятках апынулася (разм.) — пра моцны раптоўны страх.

    • Душой загавець (разм.) — памерці, аддаць богу душу.

    • Жыць душа ў душу (разм.) — дружна, у поўнай згодзе.

    • З адкрытай душой — шчыра, нічога не тоячы.

    • З дарагой душой (разм.) — ахвотна, з задавальненнем.

    • За мілую душу (разм.) — з задавальненнем, ахвотна, не задумваючыся.

    • Ні капейкі за душой (разм.) — зусім без грошай.

    • Працаваць з душой — з задавальненнем, ахвотна, старанна.

    • Стаяць над душой у каго (разм.) — неадступна вісець над кім-н., надакучаючы сваёй прысутнасцю.

|| памянш.-ласк. душачка, .

|| прым. душэўны, .

  • Душэўныя хваробы (псіхічныя).
  • Душэўная трывога.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)