хлеб, , м.

  1. Прадукт харчавання, які выпякаецца з мукі.

    • Чорны х.
    • Сітны х.
    • Пшанічны х.
  2. Зерне, якое мелецца на муку.

    • Нарыхтоўка хлеба.
    • Уборка хлеба.
    • Х. — усяму галава (прыказка).

  3. Зерневыя расліны (жыта, пшаніца і пад.) на корані.

    • Добра ўрадзіў хлеб.
    • Хлябы ў рост чалавека.
  4. Сродкі для існавання, заробак.

    • Цяжкай працай здабываць свой х.
    • Адабраць чужы х.
  5. іншыя значэнні:

    • Аб адным хлебе (разм.) — без дадатковай стравы.

    • Без хлеба сядзець (разм.) — быць незабяспечаным сродкамі існавання.

    • Зайцаў хлеб (разм. жарт.) — рэшткі яды, прывезеныя з поля, з лесу дзецям.

    • І то хлеб (разм.) — і гэта добра.

    • Лёгкі хлеб (разм.) — пра лёгкую, бестурботную працу.

    • Надзённы хлеб — тое, што патрэбна для жыцця.

    • Жыць на ласкавым хлебе (разм.) — жыць на ўтрыманні, з чыёй-н. ласкі.

    • Не вялікі хлеб (разм.) — 1) не вельмі добра; 2) невысокая аплата працы, не зусім забяспечаныя ўмовы жыцця.

    • Пасадзіць на хлеб і ваду (разм.) — пакараць голадам, абмежаваць у ядзе каго-н.

    • Хлеб ды соль (разм.) — прыемнага, добрага апетыту (пажаданне таму, каго засталі за ядой).

    • Цяжкі хлеб (разм.) — праца, якая патрабуе вялікіх намаганняў, цяжкая фізічная праца.

|| памянш.-ласк. хлябок, .

|| прым. хлебны, .

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)