Verbum

касі́ць¹, кашу́, ко́сіш, ко́сіць; ко́шаны; незак.

1. што. Зразаць траву касой² або касілкай.

К. атаву.

2. перан., каго (што). Нішчыць, забіваць у вялікай колькасці.

Хвароба косіць людзей.

Вайна нас гнула і касіла.

|| зак. скасі́ць, скашу́, ско́сіш, ско́сіць; ско́шаны.

|| наз. кашэ́нне, -я, н. (да 1 знач.) і касьба́, -ы́, ж. (да 1 знач.).

ко́стачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

1. гл. косць.

2. Цвёрдае ядро, семя ў некаторых пладах.

К. персіка.

К. слівы.

3. Тое, што і шчыкалатка.

У рацэ вады па костачкі.

4. Гібкая пласцінка, што ўшываецца ў карсет, сукенку і пад.

|| прым. ко́стачкавы, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).

Костачкавыя плады.

кулі́са, -ы, мн. -ы, кулі́с, ж.

1. Бакавая плоская частка тэатральнай дэкарацыі, размешчаная па баках сцэны.

Зайсці за кулісы.

2. перан., чаго. Тое, чым прыкрываюць што-н., за чым хаваецца што-н.

За кулісамі палітычнай барацьбы.

◊

За кулісамі —

а) у тэатральным, акцёрскім асяроддзі;

б) тайна, скрытна, у неафіцыйнай абстаноўцы.

|| прым. кулі́сны, -ая, -ае.

адсу́нуць, -ну, -неш, -не; -су́нь; -нуты; зак., каго-што.

1. Сунучы, перамясціць на невялікую адлегласць.

А. стол ад акна.

2. Адчыняючы што-н., адвесці ўбок.

А. засаўку.

3. Зрабіць менш важным, менш значным.

Будзённае жыццё адсунула на задні план мары.

4. перан. Вылучыцца, дасягнуць значных поспехаў, апярэдзіўшы іншых.

|| незак. адсо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

адштурхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што.

1. Штуршком аддаліць, адапхнуць каго-, што-н.

2. перан. Сваёй няўважлівасцю, халоднасцю і пад. аддаліць ад сябе каго-н.; парваць сувязь, блізкія адносіны з кім-н.

Сваімі ўчынкамі а. знаёмых.

|| незак. адшту́рхваць, -аю, -аеш, -ае і адштурхо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

раскапа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., што.

1. Капаючы, раскідаць, разрыць што-н.

Р. снег.

Р. курган.

2. перан. Дэталёва разабрацца ў чым-н.; знайсці.

Р. цікавыя матэрыялы ў архіве.

|| незак. раско́пваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. раско́пванне, -я, н. і раско́пка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак, ж. (да 1 знач.).

рэпеці́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; незак.

1. што. Праводзіць рэпетыцыю чаго-н., развучваць.

Р. п’есу.

Р. ролю.

2. каго (што). Дапамагаць каму-н. у праходжанні вучэбнага курса, у вучэнні.

Р. вучня.

|| зак. адрэпеці́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны (да 1 знач.) і прарэпеці́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны (да 1 знач.; спец.).

скірава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак., каго-што.

1. Накіраваць каго-, што-н. у якім-н. напрамку.

С. каня ў лес.

С. позірк у акно.

2. перан. Даць пэўны кірунак каму-, чаму-н., схіліць да чаго-н.

С. народ на рэферэндум.

С. думкі ў пэўным напрамку.

|| незак. скіро́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

залама́ць, -ламлю́, -ло́міш, -ло́міць; -лама́ны; зак., што.

1. Сагнуўшы, надламаць.

З. галінку на дрэве.

2. Сагнуўшы, адкінуць уверх або назад.

З. рукі.

3. Запрасіць надта дорага (разм.).

З. страшэнную цану.

◊

Асінку заламаць (разм.) — даць зарок не рабіць што-н.

Заламаць шапку (разм.) — надзець набакір або ссунуць на патыліцу.

|| незак. зало́мліваць, -аю, -аеш, -ае.

заслані́ць, -ланю́, -ло́ніш, -ло́ніць; -ло́нены; зак., каго-што.

1. Закрыць, загарадзіць сабой або чым-н.

З. святло.

З. печ.

Што табе розум засланіла? (перан., безас.; разм.).

2. перан. Адсунуць на задні план, замяніць сабой.

Гэта моцнае, радаснае пачуццё засланіла ўсе астатнія.

3. безас. Закласці.

У грудзях засланіла.

|| незак. засланя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.