яравізава́ны

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. яравізава́ны яравізава́ная яравізава́нае яравізава́ныя
Р. яравізава́нага яравізава́най
яравізава́нае
яравізава́нага яравізава́ных
Д. яравізава́наму яравізава́най яравізава́наму яравізава́ным
В. яравізава́ны (неадуш.)
яравізава́нага (адуш.)
яравізава́ную яравізава́нае яравізава́ныя (неадуш.)
яравізава́ных (адуш.)
Т. яравізава́ным яравізава́най
яравізава́наю
яравізава́ным яравізава́нымі
М. яравізава́ным яравізава́най яравізава́ным яравізава́ных

Кароткая форма: яравізава́на.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Туле́йкі ‘лыка для пляцення лапцяў’ (Растарг.). Параўн. укр. туле́йка ‘дэталь у возе (колца, што злучае вось з насадам)’ (Нікан., Трансп.), тулі́йки ‘дробнае пер’е ў курэй, якое цяжка выскубаць’; тулі́йка ‘ніжняя частка рога’; рус. туле́йка ‘верхняя частка лапаты, куды ўстаўляецца чаранок’, ‘унутраная частка шапкі’ (СРНГ), польск. tulejka, tuleja ‘трубка’, ‘лейка’, чэш. tulejka, tulajka ‘трубчатая частка прылады для ўстаўкі чаранка’, славац. tuľajka ‘абойма, насадка’, серб. ту́лајка ‘трубачка’, ‘жалезны абруч, які злучае часткі возу’, балг. туле́йка ‘частка сякеры, куды ўстаўляецца тапарышча’. Вытворнае ад прасл. *tulěja/*tulьja ‘трубка’, якое генетычна звязваецца з прасл. *tulъ ‘калчан’, *tuliti ‘гнуць, прыціскаць’, гл. тул2, туліць. У канкрэтным выпадку гутарка ідзе пра скрутак лыку ў выглядзе трубкі, параўн. в.-луж. tulawa ‘дудачка з вярбы’, славен. tuljáva ‘катушка, шпулька, цэўка’, ‘кароткая трубка’ і інш. (Махэк₂, 648; Борысь, 653; Басай-Сяткоўскі, Słownik, 401; Скок, 3, 520–521; Шустар-Шэўц, 1557; Бязлай, 4, 246; ЕСУМ, 5, 672).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ране́йшы, ‑ая, ‑ае.

1. Выш. ст. да прым. ранні (у 1 знач.).

2. Які мае адносіны да мінулага, былога; колішні. Гэта не ранейшы час, што да бліжэйшай станцыі трэба было дабірацца па бездарожжы не менш за паўдня. Кулакоўскі. [Гарлахвацкі:] Зямныя нетры нямала хаваюць у сабе .. астаткаў ранейшай флоры і фауны. Крапіва. // Такі, якім быў некалі, у мінулым, раней. Толькі кароткая завіўка замест кос як бы падменьвала ранейшую Касю нейкай другой... Васілевіч.

3. Які быў перад гэтым, папярэдні. Хадзіць гуляць да сваіх ранейшых сяброў.. [Міхасю] не хацелася. Якімовіч. Каморка, прыбраная дбала, Свой від ранейшы прыняла. Колас.

4. Той самы; такі, які і быў. Затым [Місюк] адсунуў бляшанку, падзякаваў і зноў вярнуўся да ранейшай гаворкі. Пальчэўскі. Страказа час ад часу ўзлятала, рабіла ў паветры некалькі замыславатых кругоў і зноў садзілася на ранейшае месца. Даніленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рубе́ж, рубяжа, м.

1. Граніца паміж чым‑н., мяжа чаго‑н. Станьце ж вы, хмаркі, над рубяжамі Нашых палеткаў, шнуроў. Колас. Вакол вёскі акопы, дзоты, драты. Ад усходу, звыш гэтага — вадзяны рубеж — спакойная, але глыбокая рэчка Вуша. Брыль. // перан. Грань, якая аддзяляе што‑н. адно ад другога. Той памятны вечар з’явіўся як бы нейкім рубяжом у жыцці Наташы. Краўчанка. На рубяжы лета і восені кароткая яшчэ ноч. Каваль. // перан. Вышэйшая, крайняя ступень чаго‑н.; мяжа. На загрузку самазвала патрабавалася паўмінуты. Гэта добра і многія лічылі гэта рубяжом. Лукша.

2. Дзяржаўная граніца. Савецкія Узброеныя Сілы зорка ахоўваюць свяшчэнныя рубяжы нашай Радзімы, стваральную працу будаўнікоў камунізма. «Звязда».

3. У вайсковай справе — лінія абаронных збудаванняў. Абаронны рубеж. □ Да вечара было адваявана паўгорада, уступлены рубеж быў вернуты, падпалкоўнік паспакайнеў. Мележ. // Лінія размяшчэння агнявых кропак. Агнявы рубеж.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абку́раны

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. абку́раны абку́раная абку́ранае абку́раныя
Р. абку́ранага абку́ранай
абку́ранае
абку́ранага абку́раных
Д. абку́ранаму абку́ранай абку́ранаму абку́раным
В. абку́раны (неадуш.)
абку́ранага (адуш.)
абку́раную абку́ранае абку́раныя (неадуш.)
абку́раных (адуш.)
Т. абку́раным абку́ранай
абку́ранаю
абку́раным абку́ранымі
М. абку́раным абку́ранай абку́раным абку́раных

Кароткая форма: абку́рана.

Іншыя варыянты: аку́раны.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

абмежава́ны

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. абмежава́ны абмежава́ная абмежава́нае абмежава́ныя
Р. абмежава́нага абмежава́най
абмежава́нае
абмежава́нага абмежава́ных
Д. абмежава́наму абмежава́най абмежава́наму абмежава́ным
В. абмежава́ны (неадуш.)
абмежава́нага (адуш.)
абмежава́ную абмежава́нае абмежава́ныя (неадуш.)
абмежава́ных (адуш.)
Т. абмежава́ным абмежава́най
абмежава́наю
абмежава́ным абмежава́нымі
М. абмежава́ным абмежава́най абмежава́ным абмежава́ных

Кароткая форма: абмежава́на.

Іншыя варыянты: абмяжо́ваны.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

абмы́ты

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. абмы́ты абмы́тая абмы́тае абмы́тыя
Р. абмы́тага абмы́тай
абмы́тае
абмы́тага абмы́тых
Д. абмы́таму абмы́тай абмы́таму абмы́тым
В. абмы́ты (неадуш.)
абмы́тага (адуш.)
абмы́тую абмы́тае абмы́тыя (неадуш.)
абмы́тых (адуш.)
Т. абмы́тым абмы́тай
абмы́таю
абмы́тым абмы́тымі
М. абмы́тым абмы́тай абмы́тым абмы́тых

Кароткая форма: абмы́та.

Іншыя варыянты: амы́ты.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

абстраля́ны

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. абстраля́ны абстраля́ная абстраля́нае абстраля́ныя
Р. абстраля́нага абстраля́най
абстраля́нае
абстраля́нага абстраля́ных
Д. абстраля́наму абстраля́най абстраля́наму абстраля́ным
В. абстраля́ны (неадуш.)
абстраля́нага (адуш.)
абстраля́ную абстраля́нае абстраля́ныя (неадуш.)
абстраля́ных (адуш.)
Т. абстраля́ным абстраля́най
абстраля́наю
абстраля́ным абстраля́нымі
М. абстраля́ным абстраля́най абстраля́ным абстраля́ных

Кароткая форма: абстраля́на.

Іншыя варыянты: абстрэ́ляны.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

абшчы́паны

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. абшчы́паны абшчы́паная абшчы́панае абшчы́паныя
Р. абшчы́панага абшчы́панай
абшчы́панае
абшчы́панага абшчы́паных
Д. абшчы́панаму абшчы́панай абшчы́панаму абшчы́паным
В. абшчы́паны (неадуш.)
абшчы́панага (адуш.)
абшчы́паную абшчы́панае абшчы́паныя (неадуш.)
абшчы́паных (адуш.)
Т. абшчы́паным абшчы́панай
абшчы́панаю
абшчы́паным абшчы́панымі
М. абшчы́паным абшчы́панай абшчы́паным абшчы́паных

Кароткая форма: абшчы́пана.

Іншыя варыянты: абшчыпа́ны.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

аддзяўба́ны

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. аддзяўба́ны аддзяўба́ная аддзяўба́нае аддзяўба́ныя
Р. аддзяўба́нага аддзяўба́най
аддзяўба́нае
аддзяўба́нага аддзяўба́ных
Д. аддзяўба́наму аддзяўба́най аддзяўба́наму аддзяўба́ным
В. аддзяўба́ны (неадуш.)
аддзяўба́нага (адуш.)
аддзяўба́ную аддзяўба́нае аддзяўба́ныя (неадуш.)
аддзяўба́ных (адуш.)
Т. аддзяўба́ным аддзяўба́най
аддзяўба́наю
аддзяўба́ным аддзяўба́нымі
М. аддзяўба́ным аддзяўба́най аддзяўба́ным аддзяўба́ных

Кароткая форма: аддзяўба́на.

Іншыя варыянты: аддзё́ўбены, аддзё́ўбаны.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)