Verbum

партнёр, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Удзельнік гульні з кім-н. (на сцэне, у карты, у спорце і г.д.), а таксама наогул удзельнік якой-н. сумеснай дзейнасці.

Партнёры згадзіліся на нічыю.

П. па домаўладанні.

2. Краіна — удзельнік якога-н. саюза, блока, пагаднення.

Дзяржавы — гандлёвыя партнёры.

|| ж. партнёрка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак (да 1 знач.; разм.).

|| прым. партнёрскі, -ая, -ае (да 2 знач.).

пасы́лка¹, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж.

1. гл. паслаць¹.

2. Запакаваная рэч (рэчы), перасланая (-ыя) каму-н. па пошце або кім-н.

Паштовая п.

Прывёз вам пасылку ад родных.

◊

Быць на пасылках у каго (разм.) — пастаянна выконваць чые-н. дробныя даручэнні.

|| памянш. пасы́лачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 2 знач.; разм.).

|| прым. пасы́лачны, -ая, -ае (да 2 знач.).

Пасылачная квітанцыя.

перае́хаць, -е́ду, -е́дзеш, -е́дзе; -е́дзь; зак.

1. што і цераз што. Праехаць цераз што-н., на другі бок чаго-н.

П. гасцінец.

2. каго-што. Праехаўшы па кім-, чым-н., раздушыць, пакалечыць.

Машына пераехала чалавека.

3. Перасяліцца, перабрацца.

П. у новы дом.

|| незак. пераязджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. перае́зд, -у, М -дзе, м. (да 1 і 3 знач.).

|| прым. перае́зны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).

перспекты́ва, -ы, мн. -ы, -ты́ў, ж.

1. Мастацтва адлюстроўваць на плоскасці трохмерную прастору з улікам уяўных змяненняў велічыні, абрысаў, выразнасці прадметаў, што абумоўлены ступенню аддаленасці іх ад наглядальніка.

Законы перспектывы.

2. Від у далячынь з якога-н. месца; даль.

Марская п.

3. перан., звычайна мн. Будучыня, планы, віды на будучае.

Добрыя перспектывы на ўраджай.

У перспектыве (у будучым, наперадзе).

|| прым. перспекты́ўны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

го́рад, -а, мн. гарады́, гарадо́ў, м.

1. Буйны населены пункт, адміністрацыйны, прамысловы, гандлёвы і культурны цэнтр.

Сталічны г.

Г. на Дзвіне.

Жыць за горадам.

2. Населенае месца, абгароджанае і ўмацаванае сцяной (гіст.).

Старажытны славянскі г.

3. У розных рухомых гульнях (напр., лапта, гарадкі) месца, лагер кожнай каманды.

|| памянш. гарадо́к, -дка́, мн. -дкі́, -дко́ў, м. (да 1 знач.).

|| прым. гарадскі́, -а́я, -о́е.

Гарадская гаспадарка.

Гарадскія будынкі.

гра́дус, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Адзінка вымярэння вугла або дугі, роўная 1/360 акружнасці.

Вугал у шэсцьдзясят градусаў.

Паварот на сто восемдзесят градусаў (таксама перан.: рэзкая змена сваёй думкі, пазіцыі).

2. Адзінка вымярэння тэмпературы.

Мароз дваццаць градусаў.

3. Адзінка вымярэння працэнтнага ўтрымання спірту ў алкагольных вырабах.

Каньяк у сорак градусаў.

◊

Пад градусам (разм., неадабр.) — у стане лёгкага ап’янення.

|| прым. гра́дусны, -ая, -ае.

Градусная сетка.

гразь, -і́, ж.

1. Размяклая ад вады глеба.

На агародзе г.

2. Бруд, нечыстоты.

На падлозе г.

3. перан. Пра амаральнасць, нячэснасць, што-н. ганебнае, нізкае.

◊

Змяшаць з граззю каго (разм., неадабр.) — груба аблаяць, зняважыць, зняславіць.

Не ўдарыць тварам у гразь (разм., адабр.) — паказаць сябе як найлепш.

Як гразі чаго (разм.) — вельмі многа.

Грыбоў сёлета як гразі.

|| прым. гра́зевы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Г. паток.

грунт, -у, М -нце, мн. грунты́, -о́ў, м.

1. Глеба, зямля.

Гліністы г.

2. Цвёрдае дно пад вадой.

Убіць па́лі ў г.

3. Слой рэчыва, якім пакрыта палатно ці дрэва, прызначаныя для жывапісу.

Нанесці г. на палатно.

4. перан. Тое галоўнае, на чым асноўваецца, грунтуецца што-н.

|| прым. грунтавы́, -а́я, -о́е (да 1 і 3 знач.).

Грунтавыя воды.

Грунтавая дарога (не брукаваная). Грунтавыя фарбы.

дуда́, -ы́, ДМ дудзе́, мн. ду́ды і (з ліч. 2, 3, 4) дуды́, дуд, ж.

Беларускі духавы народны музычны інструмент з дзвюх і больш трубак, устаўленых у скураны мяшок, які надзімаецца праз трубку.

Іграць на дудзе.

Араць — не ў дуду іграць (з нар.).

◊

Дзьмуць у сваю дуду (разм., неадабр.) — настойваць на сваім.

І дуды вобземлю (разм.) — аб канчатковай развязцы чаго-н.

|| прым. ду́дачны, -ая, -ае.

дым, -у, мн. дымы́, -о́ў, м.

Лятучыя прадукты гарэння з дробнымі часцінкамі вугалю, што ўзнімаюцца ў паветра ў выглядзе цёмных клубоў.

Не бывае дыму без агню (з нар.).

◊

Пайсці з дымам (разм.) — марна прапасці.

Пускаць дым у вочы (разм.) — ствараць ілжывае ўражанне аб чым-н.

У дым (разм.) — вельмі моцна, да крайнасці напіцца, быць п’яным.

|| памянш. дымо́к, -мку́, м.

|| прым. дымавы́, -а́я, -о́е.

Дымавая заслона.

Дымавая шашка.