Verbum

калі́бр, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.

1. -у. Дакладны размер якога-н. вырабу, прадмета.

2. -у. Дыяметр канала ствала агнястрэльнай зброі.

Снарад вялікага калібру.

3. -у, перан. Пра форму, велічыню, якасць чаго-н.

Людзі рознага калібру.

4. -а. Вымяральны інструмент для праверкі размераў, формы і ўзаемнага размяшчэння частак вырабу (спец.).

|| прым. калі́бравы, -ая, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).

кало́ід, -у, М -дзе, м. (спец.).

Некрышталізаванае клеепадобнае рэчыва (бялок, крухмал і інш.), прамежкавае паміж растворам і эмульсіяй.

|| прым. кало́ідны, -ая, -ае і калаіда́льны, -ая, -ае.

К. раствор.

○

Калоідная сістэма — гетэрагенная сістэма, якая складаецца з мноства дробных часцінак якога-н. рэчыва, што знаходзіцца ў суспензаваным стане ў аднародным асяроддзі.

Калоідная хімія — раздзел фізічнай хіміі, у якім разглядаюцца працэсы ўтварэння і разбурэння дысперсных сістэм.

калы́ска, -і, ДМ -лы́сцы, мн. -і, -сак, ж.

1. Невялікая плеценая з лазы або драўляная люлька, у якой закалыхваюць дзіця (уст.).

2. перан. Месца, дзе што-н. узнікла і атрымала развіццё (высок.).

Італія — к. опернага мастацтва.

3. Вісячы памост для падымання на вышыню рабочых, будматэрыялаў і інш. (спец.).

Фарбу паднялі на калысцы.

|| прым. калы́скавы, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).

вы́гнаць, -ганю, -ганіш, -ганіць; -гані; -гнаны; зак.

1. каго-што. Гонячы, прымусіць выйсці, выехаць; выдаліць.

В. жывёлу з хлява.

В. з работы (перан.).

2. каго-што. Выдаліць сілай, прагнаць.

В. акупантаў.

В. дрэнныя думкі з галавы (перан.).

3. што. Здабыць шляхам перагонкі (спец.).

В. бочку шкіпінару.

|| незак. выганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. вы́ганка, -і, ДМ -нцы, ж. (да 3 знач.).

вышэ́йшы, -ая, -ае.

1. Больш высокі (у 1—3 знач.).

Гэты дом в. за той.

Сёлетні ўраджай бульбы в. за леташні.

2. Самы галоўны, кіруючы.

В. орган дзяржаўнай улады.

Вышэйшае камандаванне.

3. Пра самую высокую ступень у развіцці, навуцы, у сістэме адукацыі.

В. жывёльны свет.

Вышэйшая нервовая дзейнасць (спец.). Вышэйшая матэматыка.

Вышэйшая навучальная ўстанова.

○

Вышэйшая мера пакарання — расстрэл, пазбаўленне жыцця.

апара́т, -а і -у, М -ра́це, мн. -ы, -аў, м.

1. -а. Спецыяльны прыбор, механічнае прыстасаванне.

Тэлефонны а.

Касмічны а.

2. -у. Сукупнасць органаў, якія выконваюць якую-н. асобную функцыю ў арганізме (спец.).

Стрававальны а.

3. -у. Сукупнасць дзяржаўных устаноў, а таксама супрацоўнікаў, якія абслугоўваюць пэўную галіну кіраўніцтва, гаспадаркі.

Дзяржаўны а.

Працаздольны а.

|| прым. апара́тны, -ая, -ае (да 1 знач.).

апеля́цыя, -і, мн. -і, -цый, ж.

1. Абскарджанне рашэння суда ў больш высокай судовай інстанцыі з мэтай перагляду справы (спец.).

2. Форма афіцыйнага абскарджання рашэння атэстацыйнай камісіі па выніках экзаменаў і пад. з мэтай перагляду ацэнкі.

Падаць а.

3. перан. Зварот з просьбай, з заклікам аб чым-н. (кніжн.).

А. да грамадскай думкі.

|| прым. апеляцы́йны, -ая, -ае (да 1 знач.).

А. суд.

або́йма, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. Металічная рамка для патронаў, якая ўстаўляецца ў магазінную каробку агнястрэльнай зброі; колькасць патронаў у такой рамцы.

А. патронаў.

2. Скаба, абруч і пад., якія служаць для замацавання частак машын, збудаванняў і пад. (спец.).

Жалезабетонная а.

3. перан. Шэраг, набор чаго-н. (пра тое, што з’яўляецца адно за адным; разм., часцей неадабр.).

Цэлая а. аргументаў.

фарма́цыя, -і, мн. -і, -цый, ж.

1. Пэўная стадыя ў развіцці грамадства, а таксама структура грамадства, уласцівая дадзенай стадыі развіцця, якая характарызуецца ўласцівым толькі ёй спосабам вытворчасці.

2. Сістэма поглядаў, перакананняў, уласцівая якому-н. перыяду грамадскага жыцця.

Чалавек новай фармацыі.

3. Сукупнасць генетычна звязаных горных парод аднаго часу і спосабу ўтварэння (спец.).

|| прым. фармацы́йны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).

пато́к, -у, мн. -і, -аў, м.

1. Імкліва цякучая водная маса, рака, ручай.

Бурны п.

Веснавыя патокі.

2. перан. Маса вадкасці, паветра, якая імкліва цячэ, распаўсюджваецца.

П. лавы.

П. газу.

П. святла.

П. слёз.

П. слоў.

П. бежанцаў.

3. Паточная вытворчасць (спец.).

Выраб матораў арганізаваны па прынцыпе патоку.

4. Частка агульнага саставу навучэнцаў, раздзеленых для правядзення якіх-н. заняткаў, экзаменаў.

Выпускнікі аднаго патоку.