Verbum

адчыта́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак. (разм.).

1. што. Прачытаць што-н., скончыць чытаць.

А. курс літаратуры.

2. каго (што). Зрабіць каму-н. строгую заўвагу, вымову за што-н., прабраць каго-н.

Строга а. за парушэнне дысцыпліны.

|| незак. адчы́тваць, -аю, -аеш, -ае (да 2 знач.).

ру́пець, 1 і 2 ас. не ўжыв., -піць; незак.

1. безас., каму, з інф. і без дап. Пра неадольнае жаданне рабіць што-н.; хацецца; карцець.

Мне рупіла хутчэй пра ўсё даведацца.

2. Турбаваць, не даваць спакою.

Яго ўвесь час рупіць сям ’я і гаспадарка.

сквіта́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак., з кім-чым (разм.).

1. Разлічыцца з кім-н., аддаць доўг каму-н.

С. з даўгамі.

2. перан. Пакончыць разлікі з кім-, чым-н., скончыць якую-н. справу.

С. з залікам.

3. перан. Адпомсціць крыўдай за крыўду.

С. з крыўдзіцелямі.

адкруці́ць, -ручу́, -ру́ціш, -ру́ціць; -ру́чаны; зак., што.

1. Круцячы, аддзяліць, зняць, адшрубаваць; адарваць.

А. дрот.

А. гайку.

А. кран.

2. Павярнуўшы ўбок, адкрыць; раскручваючы, разгарнуць, раскрыць.

А. кран.

А. паперу.

○

Адкруціць галаву (вушы) каму (разм., незадав.) — пагроза пакараць, расправіцца.

|| незак. адкру́чваць, -аю, -аеш, -ае.

прабра́ць, -бяру́, -бярэ́ш, -бярэ́; -бяро́м, -бераце́, -бяру́ць; -бра́ў, -ра́ла; -бяры́; -бра́ны; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.), каго-што. Тое, што і праняць.

Жанчыну прабраў страх.

2. перан., каго (што). Зрабіць вымову каму-н., вылаяць (разм.).

П. свавольніка.

|| незак. прабіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

проціпаста́віць, -та́ўлю, -та́віш, -та́віць; -та́ўлены; зак., каго-што, каму-чаму.

1. Параўнаць, указаўшы на розніцу, процілегласць прымет аднаго і другога.

П. новае мысленне ўстарэлым поглядам.

2. Процідзейнічаючы, накіраваць супраць каго-, чаго-н.

П. насіллю ўзброеную сілу.

|| незак. проціпастаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. проціпастаўле́нне, -я, н.

раздо́лле, -я, н.

1. Шыр, прастор; шырокая вольная прастора.

Р. неабсяжных палёў.

2. Шырокая прастора, якая дае магчымасць свабодна дзейнічаць каму-, чаму-н., праяўляцца чаму-н. (разм.).

Р. птушкам у лесе.

3. перан. Спрыяльныя, зручныя абставіны; умовы для каго-, чаго-н.

Тут р. для грыбнікоў.

талкава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е; -ку́й; незак. (разм.).

1. з кім-чым, пра каго-што, аб кім-чым і без дап. Гутарыць, весці гаворку.

Мужчыны талкавалі пра нарыхтоўку кармоў.

2. каму. Растлумачваць што-н.

Колькі не талкавалі яму — нічога не мог зразумець.

|| наз. талкава́нне, -я, н.

удасто́іць, -о́ю, -о́іш, -о́іць; -о́ены; зак.

1. каго-што чаго. Узнагародзіць, прызнаць дастойным (кніжн.).

У. урадавай узнагароды.

Дзеяч, удастоены ганаровага звання.

2. каго (што) чым. Аказаць каму-н. гонар сваёй увагай, прыхільнасцю і пад.

У. позіркам.

Не ўдастоіць адказам.

|| незак. удасто́йваць, -аю, -аеш, -ае.

уце́шыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак., каго (што).

Спагадай, спачуваннем палегчыць каму-н. гора, цяжкае становішча; парадаваць, абрадаваць чым-н.

У. дзіця.

Яе пісьмо нас уцешыла.

|| незак. уцяша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| звар. уце́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца; незак. уцяша́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. уцяшэ́нне, -я, н.