отрази́ть сов.
1. (отбить удар, нападение) адбі́ць;
2. (воспроизвести изображение) адлюстрава́ць, адбі́ць; (лучи, колебательные движения и т. п.) физ. адбі́ць;
3. (воспроизвести в образах) адлюстрава́ць; (показать) паказа́ць; (выразить) вы́казаць;
отрази́ть жизнь в иску́сстве адлюстрава́ць жыццё ў маста́цтве;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
покуша́ться несов. рабі́ць зама́х; (пытаться) спрабава́ць, рабі́ць спро́бу; (вознамериваться) наме́рвацца, рабі́ць наме́р; (посягать) ква́піцца; асме́львацца што-не́будзь зрабі́ць;
покуша́ться на чью́-л. жизнь рабі́ць зама́х на чыё-не́будзь жыццё;
покуша́ться на чужо́е добро́ ква́піцца на чужо́е дабро́;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ру́сло ср.
1. рэ́чышча, -шча ср., ручво́, -ва́ ср.; ло́жа, -жа ср.;
ру́сло вы́сохшей реки́ рэ́чышча (ручво́) вы́сахлай ракі́;
2. перен. ход, род. хо́ду м., ручво́, -ва́ ср.;
жизнь вошла́ в норма́льное ру́сло жыццё пайшло́ нарма́льным хо́дам.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
цепля́ться
1. (задевать, зацепляться) чапля́цца;
2. (стремиться сохранить что-л.) разг. чапля́цца (за што);
цепля́ться за жизнь чапля́цца за жыццё;
3. перен. (привязываться, придираться) чапля́цца, прычэ́плівацца (да каго); (находить предлог) чапля́цца;
цепля́ться за ме́лочи чапля́цца за дро́бязі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сікла ‘рыба галец, Nemachilus barbatulus’ (Дэмб. 2, Жук.), ‘галец — уюн Cobitis barbatula’ (Дэмб. 1), ‘лічынка міногі Lampertra mariae Berg.’ (Яшкін, З жыцця; Інстр. 2), сіко́лка, сікоўка ‘рыба’ (?) (Мат. Гом.). Укр. сі́ква ‘галец’, си́кля ‘шчыпоўка’, рус. си́кла ‘галец’, ‘шчыпоўка’, польск. sikawka ‘шчыпоўка’, чэш., славац. sekavec, sykavec, н.-луж. sykanc, sykawice, sykawka, серб.-харв. seka, sjekaća ‘тс’. Цяжка размежаваць назвы рыб сямейства ўюновых. Махэк₂ (540) лічыць іх усе дэрыватамі ад *sěk‑ (гл. секаўка); Брукнер (490) — ад *sikati (гл. сікаўка). Але, відаць, тут трэба выдзеліць назвы шчыпоўкі ад *sěk‑, а назвы гальца лічыць вытворнымі ад *sik‑ (параўн. іншую назву гэтай рыбы: рус. паўд. сциколка, укр. (с)цикун), таму што гальцы пры недахопе кіслароду захватваюць яго ротам і з шумам выпускаюць праз заднюю адтуліну (Сабанееў, Жизнь, 50 і наст.). Параўн. таксама сіка, сік, сікаўка (гл.). Лаўчутэ (Балтизмы, 131) лічыць магчымым узвесці гэтую назву да лат. sîks ‘маленькі, дробны’, siklis, siklins ‘маленькі лясок’, sīkuļa, sīkuļe ‘маленькая, дробная жывёліна’, што з-за шырокай распаўсюджанасці назваў у славянскім свеце не пераконвае, гл. Анікін, Опыт, 276–277. Ён жа мяркуе пра змяшэнне назваў, матываваных каранямі sik‑ ‘мачыцца’ і sik‑/syk‑ ‘шыпець’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кіпе́ць несов.
1. кипе́ть;
2. перен. кипе́ть, кипяти́ться;
◊ рабо́та кіпі́ць — рабо́та кипи́т;
кроў кіпі́ць — кровь кипи́т;
як у гаршку́ (катле́) к. — как в котле́ кипе́ть;
жыццё кіпі́ць — жизнь бьёт ключо́м;
к. ад зло́сці — кипе́ть от зло́бы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ператвары́ць сов.
1. преврати́ть, обрати́ть;
п. краі́ну ў квітне́ючы сад — преврати́ть страну́ в цвету́щий сад;
вёску ~ры́лі ў ву́зел абаро́ны — дере́вню преврати́ли в у́зел оборо́ны;
п. у жарт — преврати́ть (обрати́ть) в шу́тку;
2. преобрази́ть;
п. зямлю́ — преобрази́ть зе́млю;
3. (в дело, в жизнь) претвори́ть, воплоти́ть;
п. ма́ры ў жыццё — претвори́ть (воплоти́ть) мечты́ в жизнь;
4. (у каго, што) фольк. преврати́ть, оберну́ть (в кого, что, кем, чем);
чараўні́ца ~ры́ла чалаве́ка ў дрэ́ва — колду́нья преврати́ла челове́ка в де́рево
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
измени́тьI сов. (сделать иным) змяні́ць; (видоизменить) відазмяні́ць, перайна́чыць; (переменить — ещё) разг. перамяні́ць;
измени́ть вне́шний вид змяні́ць зне́шні вы́гляд;
измени́ть соотноше́ние кла́ссовых сил змяні́ць суадно́сіны кла́савых сіл;
измени́ть констру́кцию маши́ны змяні́ць канстру́кцыю машы́ны;
измени́ть жизнь перайна́чыць жыццё;
измени́ть отноше́ние перамяні́ць адно́сіны.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кончыць сов.
1. в разн. знач. ко́нчить, око́нчить, зако́нчить;
к. рабо́ту — ко́нчить (око́нчить, зако́нчить) рабо́ту;
к. е́сці — ко́нчить есть;
к. шко́лу — ко́нчить (око́нчить, зако́нчить) шко́лу;
2. разг. (умертвить) прико́нчить;
◊ дрэ́нна к. — пло́хо ко́нчить;
к. жыццё — ко́нчить жизнь (век)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
навучы́ць сов.
1. научи́ть, обучи́ть;
н. чыта́ць — научи́ть чита́ть;
н. рамяству́ — научи́ть (обучи́ть) ремеслу́;
2. (подговорить) научи́ть, подучи́ть;
3. (дать совет) вразуми́ть, надоу́мить;
4. (обогатить опытом, знаниями и т.п.) научи́ть;
жыццё яго́ мно́гаму ~чы́ла — жизнь его́ мно́гому научи́ла
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)