мада́льнасць, ‑і, ж.

1. Граматычная катэгорыя, якая выражае адносіны зместу выказвання да рэчаіснасці і перадаецца формамі ладу дзеяслова, інтанацыяй, пабочнымі словамі і пад.

2. У логіцы — катэгорыя, якая выражае ступень верагоднасці, дакладнасці суджэння.

[Ад лац. modus — лад.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

словазмяне́нне, ‑я, н.

Утварэнне граматычных форм аднаго і таго ж слова, якія выражаюць яго адносіны да іншых слоў. У сістэму форм словазмянення дзеяслова ўваходзяць у першую чаргу формы ладу (абвесны, загадны і ўмоўны). Граматыка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спрага́льны, ‑ая, ‑ае.

У граматыцы — такі, што можа спрагацца; які мае формы спражэння. Такім чынам, сістэма форм дзеяслова складаецца з інфінітыва .., спрагальных форм абвеснага, загаднага і ўмоўнага ладу, неспрагальных форм — дзеепрыметніка і дзеепрыслоўя. Граматыка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ёсць¹.

1. Форма цяпер. часу ўсіх асоб адз. і мн. ліку дзеяслова быць; існуе, маецца ў наяўнасці.

Ё. сябры.

Ё. спадзяванне.

2. Служыць звязкай у састаўным іменным выказніку.

Што ё. сумленне? Закон ё. закон.

Гаспадарка ё. мая апора.

◊

Што ёсць духу (разм.) —

1) вельмі хутка (бегчы, ехаць і пад.);

2) вельмі моцна (крычаць і пад.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

асабо́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які ўласцівы пэўнай асобе; які мае дачыненне да пэўнай асобы.

2. Які выражае граматычную катэгорыю асобы. Асабовыя канчаткі дзеяслова. Асабовыя займеннікі.

•••

Асабовая справа гл. справа.

Асабовы рахунак гл. рахунак.

Асабовы склад гл. склад ​2.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зале́жаць несов. зави́сеть;

гэ́та ад мяне́ не ~жыць — э́то от меня́ не зави́сит;

склон дапаўне́ння ~жыць ад дзеясло́ва — паде́ж дополне́ния зави́сит от глаго́ла

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зале́жны, -ая, -ае.

1. Які знаходзіцца ў залежнасці.

З. чалавек.

Залежныя краіны.

2. Абумоўлены чым-н., які ўтрымлівае ў сабе залежнасць (у 2 знач.).

Залежнае становішча.

3. Які выражае залежнасць (у 3 знач.; спец.).

Залежнае слова.

4. У граматыцы: які мае адносіны да форм дзеяслова, якія абазначаюць, што суб’ект падвяргаецца дзеянню з боку аб’екта.

З. стан.

Дзеепрыметнік залежнага стану.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бу́дучы, -ая, -ае.

1. Такі, які адбудзецца ўслед за цяперашнім.

Б. год.

2. Такі, які будзе потым, у далейшым.

Будучыя ўрачы.

3. у знач. наз. бу́дучае, -ага, н. Час, які ідзе ўслед за цяперашнім.

Заглянуць у б.

4. у знач. наз. бу́дучае, -ага, н. Лёс, доля.

Б. планеты.

○

Будучы час — катэгорыя дзеяслова, якая характарызуе дзеянне ў часе, што наступіць пасля гаворкі аб ім.

◊

У будучым — пазней, у далейшым.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

бух, выкл.

1. Абазначэнне глухога адрывістага гуку пры ўдары, стрэле і пад. — Бух! — стрэліў князь. Колас. Рэйка не звініць. Атрымліваюцца нейкія глухія, невыразныя гукі: бух! бух! бух! Васілёнак.

2. у знач. вык. Разм. Ужываецца ў значэнні дзеяслова бухаць — бухнуць ​1 і бухацца — бухнуцца. Не паспеў.. [Мікола] выехаць на дарогу — зноў бух ячмень з воза! Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

палява́нне, ‑я, н.

1. Пошукі і праследаванне дзікіх звяроў або птушак з мэтай знішчэння ці лоўлі; занятак паляўнічага. Залатой восенню, удваіх, мы паехалі ў палескія лясы на паляванне. Гурскі. Зараз усе краіны.. прынялі закон аб забароне палявання на белых мядзведзяў. Матрунёнак.

2. Дзеянне паводле дзеясл. паляваць (у 2, 3 знач.) і стан паводле дзеяслова паляваць (у 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)