жи́во нареч.
1. (очень) ве́льмі;
она́ мне жи́во напомина́ет свою́ мать яна́ мне ве́льмі нага́двае сваю́ ма́ці;
2. (оживлённо) жва́ва, ажы́ўлена;
пье́су игра́ли о́чень жи́во п’есу ігра́лі жва́ва, ажы́ўлена;
3. (быстро) разг. ху́тка;
он жи́во сбе́гал за до́ктором ён ху́тка збе́гаў па до́ктара;
4. (отчётливо) я́рка, выра́зна;
он жи́во по́мнил все собы́тия ён я́рка (выра́зна) по́мніў усе́ падзе́і.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вылуча́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да вылучыцца.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выразна праяўляцца, выступаць. Дзве тоўстыя чорныя касы цяжка спадаюць на спіну і здалёк вылучаюцца на чырвоным шоўку блузкі. Васілевіч. На суровым твары [вартаўніцы] была туга, боль, ад чаго яшчэ выразней вылучаліся маршчыны. Гурскі.
3. Зал. да вылучаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́стры, -ая, -ае.
1. Добра навостраны або з завостраным канцом ці краем.
В. нож.
В. канец палкі.
2. Які звужаецца пад канец.
В. нос лодкі.
Вострыя насы туфель.
В. вугал (меншы за 90°).
3. перан. Праніклівы, які добра ўспрымае.
В. розум.
В. зрок.
4. перан. Які вызначаецца дасціпнасцю.
В. жарт. В. на язык.
5. перан. Які выразна і моцна адчуваецца, праяўляецца.
Вострая трывога.
6. перан. Які моцна дзейнічае на смак ці нюх.
Вострыя прыправы.
В. пах.
7. перан. Моцна, ясна выражаны; напружаны.
В. боль.
В. апендыцыт.
В. недахоп чаго-н.
|| наз. вастрыня́, -і, ж. (да 1, 3—7 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
апавяда́льнік, ‑а, м.
1. Той, хто апавядае, расказвае аб чым‑н. — Ага, цікава, — успомніў наш, апавядальнік, — як сям’я Белавуса апынулася ў лесе. Гурскі. // Той, хто ўмее добра, выразна апавядаць. Словам,.. [кравец] быў не злы чалавек, гаварун, добры апавядальнік. Барсток.
2. Аўтар апавяданняў; пісьменнік. Маладыя апавядальнікі паглыбіліся ў працу над шырокімі палотнамі — раманамі і аповесцямі. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адчака́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.
1. Вырабіць шляхам чаканні. Адчаканіць медаль. Адчаканіць надпіс.
2. і без дап. Вымавіць раздзельна і выразна. «Я сказаў, што вядзе гэтым разам Ячны. Усё, можаш ісці», — адчаканіў пан Шпэк. Брыль. Скрозь пару.. [Разкюхайлін] уставіў свае круглыя вочы на Стафанковіча і густым басам адчаканіў: — Можа сказаць, жывём і хлеб жуём, мірна дні свае дажываем. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыла́шчыцца, ‑лашчуся, ‑лашчышся, ‑лашчыцца; зак.
Праявіць ласку, пяшчоту да каго‑н.; з пяшчотай прыціснуцца, прыгарнуцца да каго‑, чаго‑н. Так выразна відаць былі зубчыкі лісця па цёмным небе, што хацелася пацягнуцца да іх рукой, дакрануцца да іх, прылашчыцца гарачай шчакой. Лынькоў. [Нэля:] — Да цябе ніколі прылашчыцца нельга. То ты на дзяжурства спяшаешся, то вапнай па самыя вушы заляпаны. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чака́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак., што.
1. Выбіваць на паверхні металічных вырабаў рэльефны адбітак або ўзор.
Ч. манеты.
2. перан. Выразна, рэзка аддзяляць адно ад другога (крокі, словы, гукі і інш.).
Ч. крок.
Ч. словы.
3. Апрацоўваць (краі заклёпачных швоў металічных вырабаў; спец.).
4. Абразаць ці абломваць верхавінкі сцябла або бакавых парасткаў для ўзмацнення плоданашэння і хутчэйшага паспявання; пасынкаваць (спец.).
|| зак. вы́чаканіць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (да 1 знач.), адчака́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (да 1 і 2 знач.), расчака́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (да 3 знач.) і прачака́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены (да 4 знач.).
|| наз. чака́нка, -і, ДМ -нцы, ж. і чака́ненне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́казацца сов.
1. в разн. знач. вы́сказаться;
ён ~заўся адны́м з пе́ршых — он вы́сказался одни́м из пе́рвых;
усе́ ~заліся за ўне́сеную прапано́ву — все вы́сказались за внесённое предложе́ние;
2. вы́разиться;
ён ~заўся до́сыць выра́зна — он вы́разился дово́льно я́сно
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
радзе́ць, ‑ее; незак.
Станавіцца рэдкім (у 1–3 знач.) або больш рэдкім, менш густым, менш частым. Туман увачавідкі радзеў, у праяснелых разрывах яго ўжо зусім выразна мільгалі лапікі маку, камяні. Быкаў. Густы лес пачаў радзець, на змену вялікім дрэвам пайшоў малады дубняк. Васілеўская. Паступова воплескі радзелі, сёй-той падымаўся і выходзіў з залы. Асіпенка. // Змяншацца колькасна. Дружная сям’я танкістаў радзела з кожным боем. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
выра́зней нареч. сравнит. ст.
1. ясне́е, бо́лее я́сно, отчётливее, бо́лее отчётливо, чётче, бо́лее чётко; разбо́рчивее, бо́лее разбо́рчиво;
2. вырази́тельнее, бо́лее вырази́тельно; вня́тнее, бо́лее вня́тно; членоразде́льнее;
3. ясне́е, бо́лее я́сно, отчётливее, бо́лее отчётливо, чётче, бо́лее чётко;
1-3 см. выра́зна
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)