рагаві́ца, ‑ы, ж.

Пярэдняя празрыстая частка знешняй абалонкі вока; рагавая абалонка. У бальніцы [Івана Аляксеевіча] адразу паклалі на аперацыйны стол і вынялі з вока востры, як іголка, кавалачак вугалю. Была пашкоджана рагавіца. Мяжэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спатрэ́біць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; зак., што.

Зрасходаваць, выкарыстаць на што‑н. У Касцюкевіча было запісана надзіва ўсё дакладна: колькі ён страціў вугалю, колькі ўзяў вады, .. колькі спатрэбіў на бягучыя рамонты. Скрыган.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гро́хат, ‑а, М ‑хаце, м.

Вялікае рэшата для прасейвання сыпкіх матэрыялаў (збожжа, пяску, вугалю) і сарціроўкі іх па велічыні. // Машына з рашотамі, сітамі для такой самай мэты. Прапусціць мінеральныя ўгнаенні праз грохат.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дагрузі́ць, ‑гружу, ‑грузіш, ‑грузіць; зак., каго-што.

1. Скончыць пагрузку каго‑, чаго‑н. Дагрузіць астаткі вугалю на платформу.

2. і чаго. Дабавіць грузу да поўнай нагрузкі. Дагрузіць баржу лесаматэрыялам. Дагрузіць у машыну збожжа.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

забо́й ​1, ‑ю, м.

Канец горнай выпрацоўкі, штольні, дзе здабываюцца карысныя выкапні. Адмыслова малаток адбойны У забоі крышыць скібы вугалю. Звонак.

забо́й ​2, ‑ю, м.

Забіванне, зарэз жывёлы для прамысловых мэт. Забой жывёлы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

недагрузі́ць, ‑гружу, ‑грузіш, ‑грузіць; зак.

1. што і чаго. Пагрузіць менш, чым належыць, патрэбна. Недагрузіць тону вугалю.

2. перан.; каго-што. Разм. Заняць працай не поўнасцю, даць працу не ў аб’ёме поўнай нормы. Недагрузіць цэх.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

неэканамі́чны, ‑ая, ‑ае.

Неэканомны ў гаспадарчых адносінах. Звычайны цягнік з’яўляецца не такім дужым і не такім хуткім, як нам хацелася б. Да таго ж, ён вельмі пражэрлівы, патрабуе шмат вугалю, неэканамічны, як кажуць інжынеры. Шыловіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

напалі́ць, -палю́, -па́ліш, -па́ліць; -па́лены; зак.

1. што і ў чым. Нагрэць паленнем¹ (у 4 знач.).

Н. у хаце.

2. што. Нагрэць да вельмі высокай тэмпературы.

Н. жалеза.

3. чаго. Нагатаваць у нейкай колькасці шляхам перапальвання.

Н. вугалю з дрэва.

4. чаго. Расходаваць у нейкай колькасці (разм.).

Н. электрычнасці на сто рублёў.

|| незак. напа́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. напа́л, -у, м. і напа́льванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дым, -у, мн. дымы́, -о́ў, м.

Лятучыя прадукты гарэння з дробнымі часцінкамі вугалю, што ўзнімаюцца ў паветра ў выглядзе цёмных клубоў.

Не бывае дыму без агню (з нар.).

◊

Пайсці з дымам (разм.) — марна прапасці.

Пускаць дым у вочы (разм.) — ствараць ілжывае ўражанне аб чым-н.

У дым (разм.) — вельмі моцна, да крайнасці напіцца, быць п’яным.

|| памянш. дымо́к, -мку́, м.

|| прым. дымавы́, -а́я, -о́е.

Дымавая заслона.

Дымавая шашка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

за́леж, ‑у, м.

1. Цалінная або ворная зямля, якая даўно не апрацоўвалася; аблога. Узараць залеж.

2. звычайна мн. (за́лежы, ‑аў). Месца залягання карысных выкапняў. Залежы каменнага вугалю. Залежы торфу. Залежы медзі.

3. звычайна мн. (за́лежы, ‑аў). Няходкі, заляжалы тавар. Залежы тавараў на складах.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)