скарыста́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Выкарыстаць каго‑, што‑н. для якой‑н. справы; знайсці прымяненне каму‑, чаму‑н. [Мірон:] — А колькі часу прайшло, пакуль .. [першабытны чалавек] надумаўся скарыстаць камень? Маўр. Трэба скарыстаць вопыт іншых заводаў, пераняць у іх лепшае. Карпаў. — Старую хату [Алесь] скарыстаў пад варыўню. Скрыпка. Доўга меркавалі, нарэшце вырашылі скарыстаць узрывальнікі ад гранаты Ф–1 ці ад снарадаў — якраз для міны зацяжнога дзеяння. Новікаў. [Максім:] — [Сяргею] з яго фігурай .. вельмі цяжка ўнікаць шпікоў у камандзіроўках. А камандзіроўкі нашы, лічы, нелегальныя. Дык ты лепш скарыстай яго тут на якой-небудзь працы. Машара. // Выкарыстаць каго‑, што‑н. у сваіх інтарэсах, для сябе. Аднойчы вечарам бязносай не было ў хаце, і Казік вырашыў скарыстаць яе адсутнасць. Чарнышэвіч. // Ужыць у сваёй працы. Скарыстаць у сваім артыкуле рукапісныя матэрыялы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запячы́, -пяку́, -пячэ́ш, -пячэ́; -пячо́м, -печаце́, -пяку́ць; запёк, -пякла́, -ло́; -пячы́; -пе́чаны; зак.
1. што. Спячы, загарнуўшы ў цеста.
З. рыбу ў цесце.
2. Паставіць у напаленую печ, у духоўку для ўтварэння румянай скарынкі.
З. макароны.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прычыніць пякучы боль, засадніць.
Моцна запякло.
|| незак. запяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кула́к¹, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Кісць рукі з прыгнутымі к далоні пальцамі.
2. перан. Сканцэнтраваныя ў адным месцы ваенныя ўзброеныя сілы для рашаючага ўдару.
Сабраць полк у к.
|| памянш. кулачо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м. (да 1 знач.).
|| прым. кула́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
К. бой.
◊
Кулачнае права — панаванне насілля, грубай сілы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
звано́к, -нка́, мн. -нкі́, -нко́ў, м.
1. Невялікі звон (у 1 знач.), а таксама прыстасаванне для гукавых сігналаў.
Дзвярны з.
Электрычны з.
2. Гук, гукавы сігнал, утвораны такім звонам ці спецыяльным прыстасаваннем.
Прагучаў з.
Тэлефонны з.
Заняткі пачынаюцца па званку.
|| памянш. звано́чак, -чка, мн. -чкі, -чкаў, м. (да 1 знач.).
|| прым. званко́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
інтры́га, -і, ДМ -ры́зе, мн. -і, -ры́г, ж.
1. Скрытыя шкодныя дзеянні для дасягнення чаго-н.; нагаворы.
Весці інтрыгу супраць каго-н.
2. Развіццё галоўнага дзеяння ў рамане, драме (кніжн.).
Складаная, заблытаная і.
3. Любоўная сувязь.
Любоўная і.
|| памянш. інтры́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж. (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
існава́ць, існу́ю і існую́, існу́еш і існуе́ш, існу́е і існуе́; існу́й; незак.
1. Быць у наяўнасці; мецца.
Існуюць розныя думкі адносна гэтага.
2. чым і на што. Здабываць сродкі для жыцця якім-н. чынам.
І. на сродкі бацькоў.
3. Жыць няпоўным жыццём, без радасці, без задавальнення.
Не жыў, а існаваў.
|| наз. існава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кажу́х, -а́, М -жусе́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Доўгая верхняя вопратка з вырабленых аўчын.
Пашыць к. з аўчын.
Мотальскі к.
2. Пакрыццё, футляр з жалеза, цэглы, дрэва і пад. для ізаляцыі або засцярогі збудаванняў, механізмаў ці іх частак (спец.).
|| памянш. кажушо́к, -шка́, мн. -шкі́, -шко́ў, м. (да 1 знач.).
|| прым. кажу́шны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
калга́с, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. У СССР — адна з форм арганізацыі сельскагаспадарчай працы, аб’яднанне сялян для сумеснага вядзення сельскай гаспадаркі на аснове абагуленых сродкаў вытворчасці (са скарачэння слоў: калектыўная гаспадарка).
Старшыня калгаса.
Арганізаваць к.
2. зб. Калектыў асоб, якія ўваходзяць у гэта аб’яднанне; калгаснікі.
Усім калгасам выехалі на жніво.
|| прым. калга́сны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вядро́, -а, мн. вёдры і (з ліч. 2, 3, 4) вядры́, вёдзер, вёдраў і вядзёр, н.
1. Пасудзіна з ручкай у выглядзе дужкі для вадкасцей, сыпкіх рэчываў і пад.
2. Мера вадкасцей, роўная 12,3 літра.
|| памянш. вядзёрца, -а, мн. -ы, -рцаў, н. (да 1 знач.).
|| прым. вядзёрны, -ая, -ае.
В. бачок (ёмістасцю ў адно вядро).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
га́йка, -і, ДМ га́йцы, мн. -і, га́ек, ж.
Металічная дэталь з адтулінай, што мае вінтавую разьбу для накручвання на штон.
◊
Аслаблі гайкі ў каго (разм., іран.) — пра таго, хто не мае волі, не здольны дзейнічаць.
Падкруціць (закруціць) гайку (гайкі) (разм.) — павялічыць патрабаванні, зрабіць іх больш строгімі.
|| прым. га́ечны, -ая, -ае.
Гаечная разьба.
Г. ключ.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)