цыра́та, ‑ы, ДМ ‑раце, ж.
Тканіна, накрытая з аднаго боку ці з абодвух бакоў асобым саставам, які робіць яе непрамакальнай. Стол быў засланы цыратай, чатыры крэслы стаялі навокал стала. Чорны. На століках у [машынным] бюро стаялі чатыры пішучыя машынкі. Усе яны былі пакрытыя чахламі з чорнай цыраты. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жоўтагало́вы, ‑ая, ‑ае.
Які мае жоўтую галаву. Жоўтагаловыя каласавікі — грыбы нядоўгія. Пракінуцца на тры-чатыры дні — і няма. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папераме́нна, прысл.
На перамену адзін аднаму, па чарзе. Толькі тры-чатыры чалавекі з агульнага ліку [касцоў] папераменна мянцілі косы. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чатырохпо́лле, ‑я, н.
Сістэма севазвароту з падзелам ворнай зямлі на чатыры палі, якія засяваюцца рознымі культурамі ў пэўнай паслядоўнасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чатырохрадко́вы, ‑ая, ‑ае.
Які мае чатыры радкі, складаецца з чатырох радкоў. Байка [Багушэвіча] складаецца з чатырохрадковых строф з перакрыжаванай рыфмоўкай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кадры́ля ’танец з некалькіх фігур з цотным лікам пар, а таксама музыка да гэтага танца’ (БРС, ТСБМ; іўеў., Сцяшк.; Янк. 3.), кадрыль ’тс’ (беш., Касп.), кадры ’тс’ (Сцяц.), кадраль ’тс’ (Жд. 3), кадрель ’тс’ (Бяльк.), кадрэля ’тс’ (Шат.). Запазычана з рус. кадриль ’танец у чатыры пары’, відаць, праз гарадское асяроддзе, адносна распаўсюджання слова ў суседніх гаворках даных няма, ва ўкр. мове адзначана ў Лявіцкага. Рус. кадриль з франц. quadrille ’танец у чатыры пары’, рус. слова сустракаецца (у значэнні дзве пары ў танцы) у сярэдзіне XVIII ст. і запазычана, відаць, прыблізна ў гэты ж час.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чатырох...
Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: 1) які складаецца з чатырох частак, раздзелаў, аддзелаў і пад., напрыклад: чатырохкласны, чатырохпакаёвы, чатырохтомны, чатырохпавярховы; 2) які мае чатыры аднолькавыя прадметы, прыкметы, уласцівасці і пад., напрыклад: чатырохвугольны, чатырохматорны, чатырохстопны; 3) колькасцю, мерай, коштам у чатыры якія‑н. адзінкі, напрыклад: чатырохбальны, чатырохметровы, чатырохрублёвы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
два́ццаць, ‑і, ліч. кольк.
Лік 20. Дваццаць падзяліць на чатыры. // Колькасць 20. Дваццаць капеек. □ Апошнія дваццаць кіламетраў прыйшлося ісці пехатой. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́семдзесят, васьмідзесяці, Т васьмюдзесяццю, ліч. кольк.
Лік і лічба 80. Восемдзесят дзеліцца на чатыры. // Колькасць, якая абазначаецца лічбай 80. Восемдзесят чалавек.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чатырохкла́сны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае чатыры класы, складаецца з чатырох класаў. Чатырохкласная школа.
2. У аб’ёме чатырох класаў. Чатырохкласная адукацыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)