сябры́на, ‑ы, ж.
Разм. Кола, асяроддзе сяброў. Папрыходзілі сваякі і сябрына ўся. Чорны. Пападваконню ўжо вісла ўся Акілініна сябрына, што выспеўвала з ёй на бярвенні да позняй ночы. Вітка. // Сяброўская бяседа, пачастунак. Сябрына скончылася позна. І калі разыходзіліся па сваіх хатах, кожны ціснуў мне руку, запрашаў у госці. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шталма́йстар, ‑тра, м.
1. Адзін з прыдворных чыноў у царскай Расіі. // Асоба, якая мела такі чын. [Віктар:] — Ён [Эверс] і яшчэ унь той, Чарткоў, шталмайстар, ды яшчэ тая порхаўка, сенатар Княжэвіч, міністр фінансаў — шырма. Каб не было блакітных «сяброў» з адпаведнага дома. Караткевіч.
2. Устарэлая назва рэжысёра манежа, які вядзе цыркавую праграму.
[Ням. Stallmeister.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
проме́ж и проме́жду предлог с род., реже с твор., уст., прост. памі́ж, між (кім, чым); в конструкциях со значением «среди» переводится также и с род.: проме́ж друзе́й памі́ж сябро́ў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
недабі́ткі, ‑аў; адз. недабітак, ‑тка, м.
Разм. Рэшткі чаго‑н. (часцей за ўсё — арміі, банды, групоўкі і пад.). Недабіткі фашысцкай аховы адыходзяць пад напорам сілы. Брыль. Слухайце вы, Недабіткі пыхлівыя, Вось мой рахунак, Бязмерная крыўды цана: Тысячы добрых сяброў маіх выйшлі б на нівы, Калі б не вы і не ваша вайна. Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зрачы́ся, зракуся, зрачэшся, зрачэцца; зрачомся, зрачацеся; пр. зрокся, зраклася, ‑лося; зак., каго-чаго.
Адмовіцца, адрачыся ад каго‑, чаго‑н. Хацеў бы вас, песні, Зрачыся, пакінуць, — Сілачкі ж мне мала. Купала. Ад імя сваіх сяброў Танк урачыста заявіў, што маладая літаратура Заходняй Беларусі не зрачэцца рэвалюцыйных і гуманістычных традыцый Коласа і Купалы. Калеснік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рызыкну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
1. Аднакр. да рызыкаваць.
2. з інф., на што і без дап. Нягледзячы на рызыку, адважыцца зрабіць што‑н. Хто з разведчыкаў не рызыкнуў бы на гэта? На вайне без рызыкі нельга. Новікаў. — Дык што, хлопцы, рызыкнём хіба? Як, Уладзік, рызыкнём? — звярнуўся Тургай да сяброў. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
між, прыназ.
1. з Т. Выражае прасторавыя адносіны, ужыв. для ўказання на прадметы, пасярод якіх або ў прамежку паміж якімі што-н. знаходзіцца, адбываецца.
Дарога віецца між палямі.
2. з Р або Т. Выражае аб’ектныя адносіны; служыць для ўказання на групу прадметаў або асоб, у асяроддзі якіх наглядаюцца ўзаемасувязі.
Спрэчка між сяброў.
Дружба між народамі.
◊
Між іншым —
1) мімаходам, не звяртаючы асаблівай увагі;
2) дарэчы, к слову кажучы.
Між (паміж) намі (кажучы) — аб чым-н. такім, чаго не варта гаварыць іншым.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уста́ць, -а́ну, -а́неш, -а́не; зак.
1. Стаць на ногі, прыняць стаячае становішча.
У. з канапы.
Рана ў. (рана падняцца з пасцелі). Хворая ўстала (выздаравела).
2. перан. Падняцца, рушыць на здзяйсненне чаго-н.
У. на абарону Радзімы.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра нябесныя свяцілы: з’явіцца на гарызонце, узысці.
Над лесам устала сонца.
4. перан. Узнікнуць, з’явіцца, паўстаць.
У памяці ўсталі вобразы сяброў.
|| незак. устава́ць, -таю́, -тае́ш, -тае́; -таём, таяце́, -таю́ць; -тава́й.
|| наз. устава́нне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гагата́ць, ‑гачу, ‑гочаш, ‑гоча; незак.
1. Абзывацца крыкам, падобным на гукі «га-га-га» (пра гусей). Назаўтра раніцай хлопчык прачнуўся ад шуму: на дварэ моцна гагаталі гусі, спалохана кудахталі куры. Ваданосаў.
2. Разм. Моцна, нястрымана смяяцца; рагатаць. — Эй, вы, слухайце! — крыкнуў Янка Тукала, зварачаючыся да сяброў і стараючыся іх перакрычаць. — Што вы гагочаце? Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чацвёра, -вяры́х, -вяры́м, -вяры́мі, ліч. зб.
Чатыры.
Ужыв.:
а) з назоўнікамі мужчынскага і агульнага роду, якія абазначаюць асоб.
Ч. сяброў.
Ч. сірот;
б) без назоўнікаў, калі абазначаюць асоб мужчынскага і жаночага полу ў адзінстве.
Ч. ўжо адправіліся ў дарогу.
Ч. прапанавалі сваю дапамогу;
в) з назоўнікамі, якія абазначаюць маладых істот.
Ч. ягнят.
Ч. лісянят;
г) з назоўнікамі, якія ўжываюцца толькі ў мн. л. або якія абазначаюць парныя прадметы.
Ч. сутак.
Ч. саней.
Ч. нажніц.
Ч. шкарпэтак;
д) з асабовымі займеннікамі ў мн. л.
Іх было ч.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)