недагрузі́ць, ‑гружу, ‑грузіш, ‑грузіць; зак.
1. што і чаго. Пагрузіць менш, чым належыць, патрэбна. Недагрузіць тону вугалю.
2. перан.; каго-што. Разм. Заняць працай не поўнасцю, даць працу не ў аб’ёме поўнай нормы. Недагрузіць цэх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адзы́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., чаго.
Разм. Зрабіць ласку, даць крыху чаго‑н. [Антон Пракопавіч:] — Хата мне патрэбна? Дык з якой трасцы яе ляпіць? Дайце цэглы — палац мураваны пастаўлю. А то на печ адзычаць — і ўсё. Карамазаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
земляро́б, ‑а, м.
Той, хто займаецца земляробствам; хлебароб. Стаў Андрэй з малых год гаспадаром: земляробам, касцом і ўсім, чым патрэбна быць у гаспадарцы. Каваль. Земляроб у кожным доме, на кожнай ніве паўтарыў: — Хвала дажджу!.. Вялюгін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзі́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
1. Невялікая адтуліна, шчыліна, праём у чым-н.
Зацыраваць дзіркі ў шкарпэтках.
Пракруціць дзірку ў дошцы.
2. Пра глухі, далёкі населены пункт (разм.).
3. мн., перан. Тое, што патрабуе выдаткаў.
У гаспадарцы многа дзірак.
◊
(Патрэбна) як у мосце дзірка (разм., іран.) — пра што-н. непатрэбнае.
Дзірка ад абаранка (разм.) — нічога, пустое месца.
|| памянш. дзі́рачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абжы́ць, ‑жыву, ‑жывеш, ‑жыве; ‑жывём, ‑жывяце; зак., што.
Асвоіць новае месца, зрабіўшы яго ўтульным, прыгодным для жыцця, прыстасаваць пад жыллё. Патрэбна будзе — абжыве Ён [малодшы сын] новую планету! Смагаровіч. Трэба ж даць лад свайму дому, Абжыць неабжыты пустыр. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сур’ёз, ‑у, м.
Разм. Сур’ёзнасць. Годзе смяяцца там, дзе патрэбна сур’ёзу... Гартны.
•••
На (поўным сур’ёзе) — з усёй сур’ёзнасцю. Індустрыяй на сяле .. [Рудакоўскі] на поўным сур’ёзе лічыў кузні, сталярні, рымарні, а тых, хто ў іх працуе, вясковым пралетарыятам. Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ну́жно безл., в знач. сказ. (надо) трэ́ба, патрэ́бна; трэ;
ну́жно поспе́ть к сро́ку трэ́ба паспе́ць у тэ́рмін;
ну́жно бы́ло ви́деть трэ́ба было́ ба́чыць;
ему́ ну́жно де́нег яму́ патрэ́бны (трэ́ба) гро́шы;
не ну́жно не трэ́ба;
что вам ну́жно? што вам трэ́ба?;
наговори́ть бо́льше, чем ну́жно нагавары́ць бо́лей, чым трэ́ба (патрэ́бна);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заме́на, ‑ы, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. замяняць, заменьваць — замяніць. Замена старых дэталей новымі.
2. Той, хто (або тое, што) замяняе каго‑, што‑н. Знайсці сабе замену. □ — Стамілася. Гады, дачушка, не тыя ўжо. Замена мне патрэбна. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самаасуджэ́нне, ‑я, н.
Асуджэнне ўласных дзеянняў, учынкаў і пад. [Раіса:] — Мне думалася, што на гэтай рабоце мяне ніхто не будзе турбаваць, нікому я не патрэбна буду. Ды і ні на што я больш не здатна. [Андрэй:] — Гэта што, самаасуджэнне? Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адма́лку, прысл.
З малых год, з маленства; змалку. А якая ж навука патрэбна для тых, што да працы вялікай рыхтуюць малых, навучаюць у школе адмалку дзяцей? Дубоўка. Засталася там ніва, Што адмалку карміла, Засталася крыніца, Што вадою паіла. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)