наве́чна, прысл.

Назаўсёды. Лічыцца навечна ў спісах палка. □ Імёны герояў .. будуць высечаны на мармуры, каб навечна застацца ў народнай памяці. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

невменя́емость по́ўная адсу́тнасць па́мяці; (беспамятство) непрыто́мнасць, -ці ж., бессвядо́масць, -ці ж.;

в состоя́нии невменя́емости у ста́не по́ўнай адсу́тнасці па́мяці; (в беспамятстве) у (ста́не) непрыто́мнасці, у (ста́не) бессвядо́масці;

эксперти́за установи́ла невменя́емость обвиня́емого эксперты́за ўстанаві́ла по́ўную адсу́тнасць па́мяці (стан бессвядо́масці) у абвінава́чанага;

он де́йствовал в состоя́нии невменя́емости ён дзе́йнічаў у (ста́не) непрыто́мнасці (бессвядо́масці);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

успомніцца, прыпомніцца, успамянуцца, прыгадацца, згадацца; ажыць, уваскрэснуць (перан.) □ прыйсці на памяць, узбегчы на памяць, ажыць у памяці, паўстаць у памяці, прайсці ў памяці, усплысці ў памяці, усплысці на памяць, выплысці з памяці, усплысці на думку

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

паміна́льнік, ‑а, м.

Сшытак або кніжка са спісам для памінання ў царкве. // Разм. жарт. Наогул кніжка для запісаў чаго‑н. для памяці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узнаві́ць, -наўлю́, -но́віш, -но́віць; -но́ўлены; зак., што.

1. Стварыць нанава.

У. капітал.

2. Аднавіць, адрадзіць разбуранае.

У. горад.

3. Пачаць зноў перапыненае.

У. знаёмства.

4. Аднавіць, паўтарыць у копіі: творча аднавіць.

У. што-н. у памяці.

У. партрэт.

|| незак. узнаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. узнаўле́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

блаже́нный

1. (счастливый) шчаслі́вы;

2. (глуповатый) разг. прыду́ркаваты, блазнава́ты;

3. церк. блажэ́нны;

◊

блаже́нной па́мяти до́брай па́мяці;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абяссме́рціць, ‑рчу, ‑рціш, ‑рціць; зак., каго-што.

Зрабіць незабыўным у памяці народа. Два вялікія сыны двух славянскіх народаў [Аляксандр Матросаў і Юліус Фучык] абяссмерцілі дату восьмага верасня 1943 года. Шкраба.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыто́мны, ‑ая, ‑ае.

Які знаходзіцца ў прытомнасці, пры памяці. — Хутчэй выходзьце! — выратавальныя словы вырваліся з грудзей Ягора, і сам ён ледзь прытомны адскочыў ад дома. Кавалёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сярба́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Тое, што і сёрбаць. Мікола дачытаў да канца, паглядзеўшы для памяці на нумар старонкі, закрыў кнігу і пачаў сярбаць крупнік. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Незапаміна́йка ’незабудка’ (Жд. 2; воран.; Шатал.). З польск. niezapominajka ’тс’ (ад zapominać ’забываць’, параўн. запаміниць ’засвойваць, трымаць у памяці’), якая ў сваю чаргу калькуе заходнееўрапейскія назвы, гл. незабудка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)