барэлье́ф, ‑а, м.
Від скульптуры, выкананай на паверхні каменя, дрэва, металу і пад., якая выступае над паверхняй, утвараючы з ёю адно цэлае. На цокалі манумента — барэльеф з адлюстраваннем асобных эпізодаў гераічнай абароны крэпасці. «Звязда».
[Фр. bas-relief.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сацыя́л-шавіні́зм, ‑у, м.
Апартуністычная плынь у міжнародным рабочым руху, якая ўзнікла ў час першай сусветнай вайны (1914–1918 гг.), высунула ідэю абароны буржуазнай айчыны ў імперыялістычнай вайне і прапаведвала класавы мір з буржуазіяй.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
умацава́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад умацаваць.
2. у знач. прым. Прызначаны для абароны, заняты абарончымі збудаваннямі. Умацаваны раён. Умацаваная паласа. Умацаваны лагер. □ Па цячэнню рэк мы бачым умацаваныя паселішчы. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перастрэ́львацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Абстрэльваць адзін другога. Танкі сталі веерам, падрыхтаваліся да кругавой абароны. Увесь дзень танкісты перастрэльваліся з немцамі, нецярпліва чакалі падыходу пяхоты, што павінна прабіцца да іх. Мележ.
2. Зал. да перастрэльваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кандыда́т, -а, М -да́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Асоба, якая намячаецца да выбрання, назначэння або для прыёму куды-н.
К. у дэпутаты.
2. чаго. Малодшая вучоная ступень, якая прысуджаецца пасля абароны дысертацыі, а таксама асоба, якая мае гэту ступень.
К. філалагічных навук.
|| ж. кандыда́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так (да 1 знач.; разм.).
|| прым. кандыда́цкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
усуты́ч, прысл.
Вельмі блізка, ушчыльную. Пачатак [наступлення] быў ўдалы: за першыя суткі прарвалі адну моцную лінію абароны і падышлі ўсутыч да другой. Мележ. [Байцы] ішлі ўсутыч адзін каля аднаго, каб пры неабходнасці засланіць сваімі спінамі тых, што былі наперадзе. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неабве́ржны, ‑ая, ‑ае.
Такі, які немагчыма абвергнуць; бясспрэчны. Неабвержныя факты пераканаўча сведчаць аб тым, што ў нас сапраўды шырока прыцягнуты жанчыны да кіравання дзяржавай. Лушчыцкі. Тэзісы абароны былі няўмольныя і неабвержныя. Машара. Наш час — суровая і неабвержная рэальнасць. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ашчаці́ніцца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -ніцца; зак.
1. Наставіць шчацінне, хіб ад злосці, страху, рыхтуючыся да абароны або нападзення.
Сабака ашчацініўся на незнаёмага.
2. Стаць старчма нібы шчацінне (пра валасы, вусы і пад.).
3. Выставіць якія-н. вострыя прадметы (штыкі, пікі, калы і пад.).
4. перан. Зазлаваць у адказ на якія-н. словы, учынкі (разм.).
А. на каго-н.
|| незак. ашчаці́ньвацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
карці́на ж., в разн. знач. карти́на;
вы́стаўка карці́н — вы́ставка карти́н;
к. абаро́ны го́рада — карти́на оборо́ны го́рода;
у кінатэа́тры ідзе́ но́вая к. — в кинотеа́тре идёт но́вая карти́на
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зацямне́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. зацямняць — зацямніць і стан паводле знач. дзеясл. зацямняцца — зацямніцца. Зацямненне акон. Зацямненне свядомасці.
2. Маскіроўка святла як адзін са сродкаў проціпаветранай абароны. Зацямненне горада. Праверыць зацямненне.
3. Спец. Зацямнёнае месца, якое выяўляецца дзе‑н.; пацямненне. Зацямненне ў лёгкіх.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)