Verbum

турэ́ль, ‑і, ж.

Прыстасаванне для ўстаноўкі і кругавога вярчэння пушкі або кулямёта на ваенных самалётах, караблях, танках і пад. З пярэдняй машыны даў .. чаргу кулямёт, пастаўлены на турэль. Сабаленка.

[Фр. tourelle.]

тэлека́мера, ‑ы, ж.

Устройства для пераўтварэння аптычнага відарыса аб’екта ў відэасігнал. Дзяўчына ішла з глыбіні залы, І не прама да тэлекамеры, а лавіравала паміж купкамі дзяўчат і хлопцаў. Карпаў.

тэрако́та, ‑ы, ДМ ‑коце, ж.

1. Абпаленая высакаякасная каляровая ганчарная гліна. Статуэтка з тэракоты.

2. Абпаленыя непаліваныя керамічныя вырабы (абліцовачныя пліткі, дэталі для архітэктурнай аздобы, посуд і пад.).

[Іт. terra cotta — абпаленая зямля.]

уво́д, ‑у, М ‑дзе, м.

1. Дзеянне паводле дзеясл. уводзіць — увесці (у 1, 2 знач.).

2. Прыстасаванне для правядзення куды‑н. унутр электрычных, тэлефонных правадоў, газавых труб і пад.

урбані́зм, ‑у, м.

1. У мастацтве і літаратуры — напрамак, якому ўласцівы наказ, усхваленне жыцця вялікіх гарадоў.

2. У архітэктуры — напрамак, для якога характэрна стварэнне буйных гарадоў з вялікімі будынкамі.

флі́гель-ад’юта́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Афіцэр у свіце цара, імператара, які выконваў абавязкі ад’ютанта, або афіцэр для даручэнняў пры камандуючым арміяй у царскай Расіі. // Асоба ў гэтым чыне.

[Ням. Flügel-adjutant.]

фурка́цыя, ‑і, ж.

У шэрагу замежных краін — спецыяльны вучэбны план для старшых класаў сярэдняй агульнаадукацыйнай школы з ухілам да пэўных навучальных дысцыплін. // Група навучэнцаў, якая працуе па такому плану.

[Ад лац. furcatus — раздзелены.]

чарнасо́ценец, ‑нца, м.

Гіст. Удзельнік рэакцыйна-манархісцкіх пагромных банд — чорных соцень у царскай Расіі. // Крайні, зацяты рэакцыянер. Ясна было для Андрэя, што ў карчме сядзеў самы сапраўдны чарнасоценец. Пестрак.

шкату́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.

Невялікая скрыначка з вечкам для захоўвання дробных, звычайна каштоўных рэчаў. Пачалі работнікі капаць і выкапалі панскую шкатулку з грашыма. Якімовіч.

[Ад польск. szkatuła.]

шко́днасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць шкоднага. Якуб Колас рэзка, з’едліва асуджае сацыяльную шкоднасць абывацельшчыны, мяшчанства. Навуменка.

2. Шкодныя, небяспечныя для здароўя чалавека ўмовы працы. Дадатковая аплата за шкоднасць вытворчасці.