джэнтльме́н, -а, мн. -ы, -аў, м.
Адукаваны і выхаваны мужчына, які адрозніваецца прыстойнасцю і ветлівасцю ў адносінах з іншымі, высакароднасцю маралі, далікатнасцю, элегантнасцю.
|| прым. джэнтльме́нскі, -ая, -ае.
○
Джэнтльменскае пагадненне — міжнародны дагавор, заключаны звычайна ў вуснай форме.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
чый², чы́ю, м.
1. Высокі стэпавы кавыль, які расце ў Сярэдняй і Цэнтральнай Азіі.
Сцябло чыю.
2. Высушаныя сцёблы гэтай расліны, якія выкарыстоўваюцца для пляцення розных вырабаў, а таксама як сыравіна для папяровай і цэлюлознай вытворчасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шко́днік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Насякомае, якое прыносіць шкоду раслінам.
Шкоднікі злакаў.
2. Чалавек, які прычыняе шкоду, зло народу, дзяржаве, а таксама ўвогуле прыносіць шкоду каму-н.
|| прым. шко́дніцкі, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лампа́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -па́д, ж.
Каганец, які выкарыстоўваецца ў хрысціянскім набажэнстве.
Л. напаўняецца ялеем і запальваецца перад абразамі.
|| памянш. лампа́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.
|| прым. лампа́дны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лейтматы́ў, -ты́ву, мн. -ты́вы, -ты́ваў, м.
1. Асноўны матыў, які паўтараецца на працягу ўсяго музычнага або літаратурнага твора.
Л. рамана.
2. перан. Асноўная думка твора або выказвання, якая неаднаразова паўтараецца і падкрэсліваецца.
|| прым. лейтматы́ўны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
руча́й, -я́, мн. -і́, -ёў, м.
Невялікі натуральны вадзяны паток, які цячэ струменем.
Горны р.
Бягуць вясеннія ручаі.
Ручаі слёз (перан.).
|| памянш. ручаёк, -чайка́, мн. -чайкі́, -чайко́ў, м.; прым. ручайко́вы, -ая, -ае.
|| прым. ручаёвы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сурма́, -ы́, ж.
1. Хімічны элемент, серабрыста-белы метал, які ўжываецца ў розных сплавах у тэхніцы, у друкарскай справе і пад.
2. Фарба для чарнення валасоў, броваў і пад. (уст.).
|| прым. сурмя́ны, -ая, -ае.
Сурмяныя руды.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
трыльён, -а, мн. -ы, -аў, м.
Лік, які мае выгляд адзінкі з дванаццаццю нулямі ў Расіі, ЗША і некаторых іншых краінах або адзінкі з васямнаццаццю нулямі ў Германіі і іншых краінах Еўропы.
|| парадк. трыльённы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кла́сны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да класа (у 3 знач.). Класны кіраўнік. Класны журнал. Класны пакой. Класная дошка. // у знач. наз. кла́сны, ‑ага, м.; кла́сная, ‑ай, ж. Разм. Класны кіраўнік (класная кіраўніца).
2. Спец. Які мае пэўны клас, разрад (пра судна і г. д.).
3. Які мае высокую ступень чаго‑н., які паказвае клас (у 5 знач.). Класная гульня. Класны спартсмен.
4. Уст. Які мае пэўны чын, ранг. Класны чыноўнік.
•••
Класны вагон (уст.) — пасажырскі вагон у адрозненне ад таварнага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
культу́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да культуры (у 1, 2 і 3 знач.). Культурныя сувязі паміж народамі. Культурны ўзровень насельніцтва.
2. Які стаіць на высокім узроўні культуры. Культурнае асяроддзе. Культурная гаспадарка. // Які мае пэўныя навыкі паводзін у грамадстве. Культурны чалавек. Культурны чытач.
3. Тое, што і культурна-асветны. Весці культурную работу.
4. Які разводзіцца, вырошчваецца (пра расліны); проціл. дзікі, дзікарослы. Культурныя ягады. Культурныя віды злакавых раслін. // Які апрацоўваецца (пра глебу, зямлю). Культурны луг.
•••
Культурны слой зямлі гл. слой.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)