ле́жня, ‑і, ж.

1. Месца, дзе ляжаць, хаваюцца гуртамі дзікія жывёлы. Лежня марскіх коцікаў. Лежня дзікоў. // След звера, які ляжаў на зямлі. Лежня яшчэ пахла казуляй.

2. Разм. Дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. ляжаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нано́с, ‑у, м.

1. Дзеянне паводле дзеясл. нанесці (у 2 знач.).

2. Пласт зямлі, пяску, снегу і пад., нанесены вадой, лёдам, ветрам. Снежныя наносы. □ Сцежка вяла праз густы лазняк, што парве на пясчаных наносах. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уго́ддзе, ‑я, н.

Участак зямлі, які мае гаспадарчае прызначэнне. Сенакосныя ўгоддзі. Лясныя ўгоддзі. □ Васіліна забрала ў Люды аловак, прыхапіла з суседняга стала аркуш паперы і схілілася над картай, разглядаючы калгасныя ўгоддзі і іх межы. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

усо́хлы, ‑ая, ‑ае.

1. Які высах, стаў вельмі цвёрдым ад высыхання. Па цвёрдай усохлай зямлі прагрукацела.. салдацкая двухколка. Лобан.

2. Які засох, зачах. На селішчы.. яшчэ стаяла раскідзістая, старая, ужо ўсохлая верхнім галлём дзічка. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чараві́кі, ‑аў; адз. чаравік, ‑а, м.

Невысокі, да шчыкалаткі і крыху вышэй, скураны абутак на шнурках. Моцна грукаючы чаравікамі па мёрзлай зямлі, ішла.. рота чырвонаармейцаў. Чорны. [Каця] прытупіла вочы і наском чаравіка разграбала крупчасты снег. Каваль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

культу́рны в разн. знач. культу́рный;

~ная рэвалю́цыя — культу́рная револю́ция;

к. чалаве́к — культу́рный челове́к;

~ныя на́выкі — культу́рные на́выки;

~ная камі́сія — культу́рная коми́ссия;

~ныя раслі́ны — культу́рные расте́ния;

к. слой зямлі́ — культу́рный слой земли́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нарэ́заць сов.

1. в разн. знач. наре́зать; (пилой — ещё) напили́ть;

н. хле́ба — наре́зать хле́ба;

н. зямлі́ — наре́зать земли́;

н. курэ́й — наре́зать кур;

н. болт — наре́зать болт;

2. надре́зать;

3. (пилу) назубри́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Абша́р ’абшар, прастора’ (БРС, Бяльк., Сцяшк. МГ). Абшар (пшенʼицы) < польск. obszar < ням. obirschar (< überscheeren ’перарэзаць’) ’частка зямлі, якая вылучаецца пасля вымярэння’ (XV ст.). З XVII ст. — сучаснае значэнне (Брукнер, 68). Калі гэта так, бел. абшар < польск. obszar (XVII ст.) (параўн. Мартынаў, SlW, 68).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прызе́місты ’нізкі на выгляд; прысадзісты’, прызёмісты ’тс’ (Нас.), прізёмістый ’тс’ (Бяльк.), прызё́мкуваты ’прыземісты; невысокі ростам, але шырокі ў плячах’ (Клім.). Прыставачна-суфіксальнае ўтварэнне ад зямля́ (гл.), параўн. рус. призе́мистый ’тс’, укр. призе́мний ’нізкі, які расце каля самай зямлі’, призе́мок ’маленькага росту, каржакаваты чалавек’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пры́зямлянка (пры́землянка) ’жаваранак’ (ПСл; верагоднае маецца на ўвазе жаваранак чубаты, Galerida cristata L.). Лексікалізацыя словаспалучэння пры зямлі́, якое паказвае на звычайны біятоп гэтай птушкі. Параўн. зямля́нка і пад. для назваў берагавой ластаўкі, сітаўкі жоўтай і жаваранка чубатага (падрабязна гл. Антропаў, Назв. птиц, 259).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)