крэ́мень, -ю, мн. -і, -яў, м.

1. Вельмі цвёрды мінерал, які першапачаткова ўжываўся для высякання агню.

2. перан. Пра чалавека з цвёрдым характарам.

|| прым. крамянёвы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адубе́лы, -ая, -ае (разм.).

1. Які адубеў, змёрз, загінуў.

2. Які стаў нягнуткім ад холаду; скарчанелы.

Адубелыя рукі.

3. Каляны, цвёрды ад вады, марозу.

А. плашч.

|| наз. адубе́ласць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кару́нд, ‑у, М ‑дзе, м.

Вельмі цвёрды мінерал, разнавіднасцямі якога з’яўляюцца рубін, тапаз, сапфір.

[Ням. Korund.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цырко́ній, ‑ю, м.

Хімічны элемент, серабрыста-белы, цвёрды, тугаплаўкі метал, які прымяняецца ў тэхніцы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кі́вер, -а, мн. -ы, -аў, м.

У некаторых еўрапейскіх арміях у 18—19 стст.: цвёрды высокі галаўны ўбор з брылём (у 1 знач.) цыліндрычнай або конусападобнай формы.

|| прым. кі́верны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

па́пула, ‑ы, ж.

Спец. Цвёрды вузялок на скуры чалавека, які ўтвараецца пры раздражненнях скуры, захворваннях.

[Ад лац. papula — прышч.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гра́нула, ‑ы, ж.

Спец. Невялічкі цвёрды кусочак якога‑н. рэчыва ў выглядзе зерня або камячка.

[Ад лац. granulum — зярнятка.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

акамяне́лы, -ая, -ае.

1. Які пераўтварыўся ў камень, стаў цвёрды як камень.

А. ствол дрэва.

2. перан. Нерухомы, застылы; безжыццёвы, змярцвелы.

А. позірк.

А. твар.

|| наз. акамяне́ласць, -і, ж. (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сталь, -і, ж.

Цвёрды коўкі метал серабрыста-шэрага колеру, які з’яўляецца сплавам жалеза з вугляродам і іншымі дабаўкамі.

○

Нержавеючая сталь — сталь, устойлівая супраць карозіі.

|| прым. стальны́, -а́я, -о́е і сталёвы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шму́ляць, -яю, -яеш, -яе; незак., што.

1. Выціраць, зношваць, пашкоджваць ад частага ўжытку.

Ш. адзенне.

2. Сціраць, націраць (скуру).

Цвёрды хамут шмуляе шыю.

|| зак. вы́шмуляць, -яю, -яеш, -яе; -яны (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)